*DDY Batman Gar binası, 70-80 yıllık petrol şehrinin en eski binası… 1940’lı Yıllarda çöl ortasındaki tek bina; Türkiye’nin ilk rafinerisinin yapıldığı İluh’ta da tek binaydı. Rafinerinin can damarlarından biri de DDY istasyonuydu. O gar’a ne ünlüler konuk olmuş ama bu tarihi bina son dönemlerde büyük bir sessizliği yaşıyor…

*Batman’ın ilk Kaymakamı Altay Kancaal, 1957 yılında geldiği DDY Batman Gar’ını anlatıyor; “DDY Garı’nın küçük bir odası, Emniyet Amirinin makamıydı. Henüz ‘Amirlik’ statüsünde olmayan Batman’ın Emniyet Komiserliğinde 3’ü polis, bir bekçi görev yapardı…” 

ŞARK EKSPRESİ İLK YOLCULARI ALIYOR
Kara tren, ‘Kara altın’ın keşfedildiği Batman yolunda…

Günümüzde kaç kent vardır içinden tren geçen…

Burası istasyon ya da gar mı ki, duraklayacak değil ya. Geçmiş gelmiş... Şark Ekspresi ilk yolcuları, ilk petrolün bulunduğu Raman Dağı’nın bağlı olduğu İluh kasabasının artık raylarında.

Başbakan Dr. Refik Saydam, 1 Mayıs 1940’ta demiryolu güzergahının Diyarbakır’ın Bismil ilçesinden Batman’a uzatılmasının talimatını veriyor.

‘Kara altın’ın başkenti Batman’a yaklaşıyordu kara tren…

Yangın kulesi, su deposu, makaslar, batı illerine ilk asfaltı götürmeyi bekleyen yük vagonları…

Batman DDY İstasyonu ilk yolcularını karşılıyor.

Tren yavaşlıyor…

BU GAR, KİMLERİ AĞIRLAMADI Kİ!
Petrol şehrinin yaklaşık 80 yıllık tarihi Gar’ı, günümüzde neredeyse kaybolmaya yüz tutan tarihi bir bina konumunda.

Günümüzde DDY Malatya Bölge Müdürlüğü’nün ihmal ettiği bu gar, pandemiyle birlikte iyice sessizliğe bürünmüş.

Şimdilerde eski günlerinden çok uzak.

1940’lı Yılların ortaları ile sonlarına doğru ‘Kara altın’ın ilk durağı; DDY Gar’ı oysa ne ünlüleri ağırlamış.

1 Mayıs 1940…
Başbakan Dr. Refik Saydam, beraberinde İktisat Bakan Vekili Hüsnü Çakır ve MTA Enstitüsü Umum Müdürü Hadi Yener ile Batman’ın petrol bölgesi Maymuniye bölgesine ulaşabilmek için Diyarbakır’ın Bismil ilçesine trenle ulaşıyor. Güç koşullarda ulaştığı Batman’a, Diyarbakır-Bismil’den DDY raylarının uzatılması için de gerekli talimatı veren ilk Başbakan Saydam oluyor.

Tarih; 3 Mart 1948…
Dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, eşi Mevhibe ve kızı Özden ile birlikte çıkartma yaptıkları Raman Dağı öncesinde kalabalık bir heyetle DDY Batman Gar’ında ağırlanıyor.

Yıl, 1944…
Başbakanlık Teftişi Umumi heyetine Başkanlık yapan Umumi Müfettiş Avni Doğan ve ekibi, trenle geldikleri Batman’dan petrol kuyularının ilk sondaj yaptığı Meymuniye Boğazında incelemelerde bulunuyor. Dönemin Siirt Valisi Turgut Başkaya da heyeti, Batman DDY Gar’ında karşılıyor.

Tarih; 5 Mayıs 1948.
Dönemin İşletmeler Bakanı Cavit Ekin, bir grup Milletvekilli birlikte DDY Batman Gar’ından Küçük Rafinerinin bulunduğu Meymuniye Boğazı’na yolculuk yapıyor.

Yıl, 1949…
Dönemin Başbakanı Hasan Saka, kalabalık bir heyetle Batman DDY Gar’ında karşılanıyor. Adı henüz Batman’ olmayan İluh’un Tepebaşı, o dönemler 14 haneli küçük bir petrol kasabasıydı.

Tarih, 1 Ekim 1950…
1950’nin Mayıs’ında yapılan seçimle iktidara gelen Demokrat Parti’nin ilk memleket gezisi Batman’dan başlamış. Dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar, Başbakan Adnan Menderes ve MTA ile TPAO’nun ilk Genel Müdürü Dr. Şehap Enver Birgi ile Batman DDY Gar’ına konuk oluyor.

Yıl, 1950…
Dönemin Başbakanı Prof. Şemsettin Günaltay ile İşletmeler Bakan Vekili Münir Birsel’i, Batman DDY Gar’ında karşılayanlar arasında Siirt Valisi Turgut Başkaya, Beşiri Kaymakamı ve MTA’nın üst düzey yetkilileri var.

Yıl, 1950…
Eski İşletmeler Bakanı Cavit Ekin’in Batman gezisine eşlik eden eski mebuslar arasında yer alan ve daha sonra 1971 yılında kısa bir dönem Başbakanlık da yapan Nihat Erim, Türkiye’nin ABD Büyükelçiliği görevini de üstlenmişti. 1950’li Yıllarda CHP Milletvekilliğini yapan Erim, ‘Yeni Ulus’ ve ‘Halkçı’ Gazetelerini çıkaran eski gazetecilerdendi. Erim de 72 yıl önce Batman DDY Gar’ına yolculuk yapan eski siyasetçilerdendi.

GAR’DA EMNİYET AMİRİ ODASI
1957 Yılında ‘İlçe’ olduktan sonra Giresun’un Alucra ilçesinden Batman’a atanan ilk Kaymakam Altay Kancaal, Batman DDY Gar’ının eski halini anlatıyor:

“Yeni ilçe olduğunda ‘Batman’ın hangi ‘İl’e bağlı olduğunu birçok kişi bilmiyordu. Bazıları Batman’ın ‘Diyarbakır’a, kimileri ise ‘Siirt’in yeni kazası olduğunu söylüyordu. Trene atladım. Ankara’dan bindiğim Şark Ekspresiyle 1.5 günde Batman DDY Gar’ına vardım.”

Batman’ın ilk Kaymakamı Kancaal, tarihi garda indiğinde kimsenin kendisini ‘Batman Kaymakamı’ olduğunu bilmediğini de anlatmadan edemiyor:
“TPAO’dan geleceğimi biliyorlardı. Bölge Müdürü’nün arabasını göndermişlerdi. DDY Gar’ında Emniyet Amiri’nin bir odası vardı. TPAO’nun ilk Bölge Müdürü Suat Çalışlar ile birlikte DDY Gar’ında bir süre oturduk, sohbet ettik. İlçe döneminden önce Batman, Beşiri kazasına bağlı, İluh nahiyesinin İstasyon durağıydı. Rafineri dolayısıyla gelişmesi sonucu, Batman ‘ilçe’ yapılmış bir yer. Ben ilklerden olduğum için birçok sıkıntıyla karşılaştım. DDY Gar’ında ‘polis’ olarak bir Cumali vardı, aynı zamanda komiserdi. Bir karakol bulunuyordu, Batman’da Emniyet Komiserliği 1 Komiser, 2 Polis memuru ve 1 bekçiden oluşuyordu…”

Trenin ilk yolcuları eski Cumhurbaşkanları, Başbakanları, Bakanlar, eski Mebuslar, bürokratlar ve yüksek petrol mühendisleriydi.

İşte bir şehrin doğduğu DDY Batman Gar’ının öyküsü…