Değişim değeri dışında
Yoktu hiçbir önemi
Yoktu yeri hayatımızın diğer alanında
Çünkü;
Teslim alamamıştı bizi para
Ticaret, ekonominin katalizörüdür. Ortaya çıkış amacıyla, dünyanın her yerinde benzer özellikler taşır. Ülkemiz ve dünya ticaretini karşılaştırdığımızda, birçok yünüyle benzerdir, ama Anadolu Coğrayfa’sı işin içine girince bazı farklılıklar baş gösteriyor. Bu farklılıklar yazılmış, yazılıyor ve hâlâ karşılıklı araştırmalar yapılıyordur.
Ülkemizde ticaret, Anadolu Toprakları’nın üzerinde taşıdığı; milletler, kavimler ve halkların etkileşimiyle meydana gelmiş bir hareketliliktir. Bu yüzden ticaretteki değerler, geleneksel değerlerin üzerine kurulmuş diye belirtirsek yanılmış olmayız. Böyle olunca Anadolu, dünya ticaret kurallarında bir sapma yaratmış. Bu tür bir sapma, Anadolu’nun orta yerinde duran şehrimizi etkilenmemesi mümkün değil. Günümüz ticaretinde değerler veya geleneksel değerlerin işlevsel olabileceğine inanmıyorum, çünkü “paranın olduğu her yerde kaos vardır,” ilkesi Batman için de geçelidir ne yazık ki.
1970 lerin sonuna kadar Batman’da ticari faaliyetler, tacir ve müşteri ilişkisi nasıl yürürdü? O yıllarda resmi kuralların hiç uygulanmadığı bir ticaretin olduğunu yazarsam yanılmış olmam. Böylesine kesin bir yargıya varmamın nedeni; sözleşme ve senet gibi ticaretin iki belirleyici faktörünün halk ile esnaf arasında yapılan işlemlerde hiç olmamasıydı. Verilen sözlü taahütler, her türlü resmi belgeden daha değerli ve güçlüydü, o yüzden Batman’da ticaret tamamıyle geleneksel duygu ve değerler üzerine kuruluydu gibi bir çıkarım yapmak yanlış olmaz.
Batman’da bütün ilişkiler gibi ticari ilişkiler de karşılıklı sevgi, sıcak bir selam ve kökleri çok eskilere dayanan değerler üzerine kuruluydu. İluh’un temeli üzerine kurulan Batman büyüdü, haliyle ticaret de çeşitlendi ve daha kurallı hâle geldi. Kurallı olsa da sıcak bir selamın hâlâ büyük bir değer olduğunu görmek bizi sevindiriyor.
Tabii aç hırslı insanların, aç kurtlar gibi avını arayan ve hiçbir insani değerin işlemediği zırhlar içinde dolaşan sözde tacirleri de unutmamak gerek. İşte o tacirimsiler, rahat rahat avlanabilmek için Batman’ın havasını bulandırdıkça bulandırmış olmaları ayrı bir yazı konusudur. Ama o aç ve beslendikçe doymayan, gözü dönmüş asalaklar yeni avlar bulsalar da; o sıcak selamı, soğutamamış olmalarını görmek her Batmanlı’yı sevindiriyordur.
Her konuda olduğu gibi, ticarette de Batman’nı diğer şehirlerden ayıran diğer önemli bir özelliği de sıcak bir selamın yarattığı değerdir.
