*Mayıs 1941’de Hasankeyf karayolu üzerindeki Maymuniye Boğazı’nda günlük 3 ton ham petrol işleyen küçük bir ‘tecrübe’ Rafinerisi olarak faaliyete geçen, 1955 Yılında ise günde 6.250 varil üretimin yapıldığı pilot Rafineri’nin kurulduğu Batman’da, yıllık üretim kapasitesi yılda 1 milyon tonun üzerine çıkan TÜPRAŞ Batman Rafinerisi, 2007’ye kadar Batman’ın önemli sanayi kuruluşlarından biri olarak varlığını sürdürdü…
*2007 Yılından sonra özelleştirilen ve Koç’un sahiplendiği Batman TÜPRAŞ Rafinerisi’nde devir değişti. Asfalt (kara mahsul) ağırlıklı ürün üreten Batman Rafinerisi artık İran ve Irak’tan gelen ürünle baş edemez durumda. Stoklarında biriken asfaltı tüketemeyen TÜPRAŞ Batman Rafinerisi, şimdi de duruşa geçmenin hazırlığında…
BİR ZAMANLAR BATMAN RAFİNERİSİ
Ülkenin ilk Rafinerisi konumundaki TÜPRAŞ Batman, 2007 yılına kadar Batman’ın en önemli sanayi kuruluşlarından biriydi.
1955 Yılında Amerika’nın Los Angeles şehrinden 7.330.000 dolara satın alınan Rafineri, Raman Dağı’nda çıkan petrolün California’nın ‘Santa Maria’ işletmelerindeki ağır ve sülfürlü petrole benzerliği nedeniyle Batman’a kurulmuştu.
Batman Rafinerisi’nin ilk Müdürü merhum Hasan Göker, ABD-Tulsa’da petrolde master tezini hazırlığını yaptığı tarih 1952 yılıydı.
Amerika’dan döndükten sonra Batman Rafinerisi’nin başına geçen unutulmaz petrolcü Göker, tecrübesizlikten bazı yanlışlıkları yaptıklarını da itiraf ediyor:
“O zamanlar benzine çok talep yoktu. Sonradan yaptığımız anlaşmaları farklı yaptık. Bu hataları yaşadık ve sonradan düzelttik. Raman petrolü çok ağır olduğu için onu koklaştırıp ‘kok kömürü’ olarak halka satabilirdik. Böylece motorin üretimi de artardı.”
1990’lı Yıllara kadar Doğu ve Güneydoğu’da 27 İl’in akaryakıtın taleplerini karşılayacak kadar güçlü olan Batman Rafinerisi, inişli-çıkışlı bir üretim grafiğini izlese de hep bu şehrin değerlisiydi.
2007 Yılının Mayıs’ın da özelleştirilen Rafineriler arasında Batman TÜPRAŞ da vardı.
TCC ünitesi gibi o gün için çok ileri teknolojiye sahip önemli ünite-atölyeler vardı Batman TÜPRAŞ Rafinerisi’nde. O ünitelerin çoğu kaldırıldı, lağvedildi.
İzmit ve diğer rafineriler yaptığı yatırımlarla Batman Rafinerisi için de umut olan Koç grubu, stok ağırlıklı tanklara yöneldi.
Düşük oktanlı yakıta karıştırılan kükürt için her gün vagonlarla Kırıkkale’ye giden bu yöredeki ‘yakıt’ için beyaz mahsul ünitesi nedense kurulmadı. Oysa yıllardır nakliyeye giden ücretle bir değil, iki beyaz mahsul ünitesi kurulurdu Batman’da.
Sanki Koç grubu, Batman Rafinerisi’ni gözden çıkarmış gibi.
BİZ DE UMUTLANMIŞTIK…
2007 Yılında Koç grubu Batman Rafinerisi’ni satın aldığında biz de umutlanmıştık. Genel Müdürlüğün bulunduğu İzmit ve diğer rafinerilerdeki yatırımlar ülkenin ilk rafinerisine de yapılacak diye halk arasında adeta bayram havası esmişti. 2007’nin Baharında başlanılan enkaz kaldırma çalışmaları kısa sürede tamamlanmış ve yeni yatırımların Batman’a yapılacağı haberleri peş peşe geliyordu.
O dönemde tüm rafineri çalışanlarının çocuklarının geleceği için de erken emeklilikten tutun da kıdem tazminatlarına kadar nasıl fedakarlık yaptıklarını da en iyi bilenlerden biriyim.
Bir gazeteci olarak o süreci çok yakından izledim.
O günlerde yaşanılan hikayeler TÜPRAŞ Batman Rafinerisi’ni bu şehir için çok daha değerli kıldı.
Aradan 14 yıl geçse de o dönem yazılan destansı mücadeleyi hiç unutmuyorum...
Sonra devir değişti...
TÜPRAŞ Batman Rafinerisi’ne yıllarca emek veren ve o destanın kahramanları bir bir ayrıldı.
Batman Rafinerisiyle ilgili onlarca yazı yazdım.
TÜPRAŞ’ın kapılarını Batman’a iyice kapattığını anlatmaya çalıştım.
TÜPRAŞ Batman Rafinerisi ihata duvarları üzerindeki jiletli telleri kullanmasını hiç hazmedemedim...
YAKITI PİYASAYA DA SÜREMİYOR
Ürettiği kara mahsul de beyaz üründe de piyasaya cazip bir fiyatla süremeyecek olan TÜPRAŞ Batman Rafinerisi’nin stok tanklarının bir gün şişeceğini Rafineri’nin ilgili ve yetkililerine anlatamadım...
Bakın İran üzerinden Irak’a, ardından da bölgemizin her yerine ulaşan ucuz yakıt adeta kapışılıyor.
Komşu il Mardin’de 70 bin araçtan 20 bini yerli ürün kullanıyor, 50 bin araç ise sınırdaki ülkelerden gelen yakıttan yararlanıyor.
TÜPRAŞ’ın üst düzey yetkilileri, nedense komşu ülkelerden gelen yakıta karşı, daha cazip fiyat imkanı sunmuyor.
Evet, şimdi de yakıt stokları dolan Batman Rafinerisi ‘duruş’a geçmeyi planlıyor.
TÜPRAŞ’ın üst düzey yetkilileri nasıl bir karar alır bilemeyiz ama Batman Rafinerisi’nde 3-4 ay uzun bir sürede ‘üretim’ ara vereceği haberleri, durgun piyasayı olumsuz yönde etkileyeceği bir gerçek.
Batman Rafinerisi özelleştirildikten sonra ne Ticaret Sanayi Odası ne de bir Esnaf temsilcisi ziyaret etme ihtiyacı hissetmedi.
Çünkü, Batman Rafinerisi’nin kapıları şehre kapalı…
Türkiye’de ilk petrolün üretildiği Batman TÜPRAŞ Rafinerisi elbet bu şehrin bir gururu olacak...
Maalesef bu şehrin gururu Batman Rafinerisi’nde artık eskisi gibi yakıtın üretildiği yazılmayacak.
Eski Batman Rafinerisi’ni anarken ilk Rafineri Müdürü Hasan Göker, Los Angeles’teki Rafineri kontrol heyeti Başkanı Oğuz Avdan ve Parsons firma yetkilisi Rasim Demir gibi isimleri de hayırla yad edeceğiz...
Sağlıkla kalın…
