*Tarihte her ne kadar Batman’ın çekirdeği ‘İluh-Sere Gir’ deniliyorsa dahi, bu şehrin temel harcının karıldığı yer Batman Çayı kıyısındaki Elmedina’dır. İkiztepe-Gırbereşk köyüne komşu o eski yerleşim birimi 1926 yılında başlayan ve 1930’lu yıllara kadar süre gelen sellerden sonra parça parça eksilerek haritadan silinmişti. Batman Çayı ‘Niseforyoros’ Diyarbakır’ın eski ilçesini ortadan kaldırınca o ilçe; Siirt’in eski Qobin köyüne taşınmıştı. O köy şimdi de Batman’ın 10 bin nüfuslu ilçesi Beşiri. Ne garip değil mi. Olmayan bir yerleşim birimi, yılların ilçesi Beşiri’yi kendi ilçesi yaptı. Aslında tarihte örneğine az rastlanan, belki de hiç rastlanmayacak bir durumdur…
*1926’da Su altında kalan Elmedina’nın olduğu o bölge, şimdilerde hayat bulacağı bir proje ile yeniden tarih sahnesine çıkacak. O projenin adı da ‘İstiklal Kent Parkı’. 850 Metre uzunluğundaki Batman’ın en büyük parkı, bu yeni projeyle daha da büyüyecek. Havalimanı apronundan belki de Balpınar beldesine kadar uzanacak bu alan tamamlandığında, bu şehir bölgenin en geniş yeşil alanına kavuşmuş olacak. Batman’ın böyle bir projeye ihtiyacı var. Sular altında hüzünle, kendini hatırlatan Elmedina’nın yerinde şimdi de dev ‘Yeşil Kuşak’ projesi gündemde…
ELMEDİNA’DAN SONRA
Elmedin…
Almadin…
Ve Elmedina…
İsimleriyle anılan Batman’a hayat veren akarsu yatağındaki o şirin ilçeyi, 1926 yılında başlayan ve 1930’lara kadar süren sel suları tamamen ortadan kaldırmıştı.
İkiztepe (Gırbereşk) köyüne komşu sayılan Elmedina, bir zamanlar Diyarbakır vilayetinin ‘Amid’ sancağına bağlıydı.
Amid sancağında da ‘ilçe’ statüsünü alan ‘Elmedina’ 1926’da Siirt’in eski köyü olan ‘Qobin’e taşındığında ‘Beşiri’ adını almıştı.
Petrolün başkenti Batman’ın 14-15 haneli olduğu dönemlerde bu yerleşim birimi, Kıra Dağı eteğindeki Beşiri’ye bağlıydı.
Türkiye’nin ilk petrolcüleri Raman Dağı’na geldiklerinde hem ihtiyaçlarını hem de Batı’daki aileleriyle görüşebilmek ve telefon/ telgraf hizmeti almak için Beşiri’nin yolunu tutarlardı.
2025 Yılından sonra Batman merkez nüfusu 500 bini geçti, Beşiri'nin ise yaklaşık 10 bin nüfusu var.
Batman’ın bağlı olduğu eski ilçe belki de Batman’ın küçük bir mahalle nüfusunu bile oluşturmuyor.
Elmedina’yı merak edenler Diyarbakır’ın Salnamelerinde bu eski yerleşim birimini öğrenecek ve ne kadar zengin olduğunu da fark edeceklerdir.
Akarsuyun bir yakası Elmedina, diğer yakası ise Elmedina’ya bağlı Keleş-i Hadiyan ve Kale-i Şadiyan gibi önemli yerleşim birimlerinin olduğu höyüklerdi.
ŞAM’DAN KUMAŞLARIN GELDİĞİ İLÇEYDİ
1530’lu Yıllarda Osmanlı döneminde önemli vergilerin alındığı yerler, Şadi Kalesi'ndeki mezra ile çevresindeki yerleşim birimleriydi.
Bu tarihi bilgilerin ışığında Batman Çayı’nın kıyısındaki Elmedina, aslında o yerleşim birimi Süryani, Ermeni ve Ezidiler'in olduğu dinsel bir mozaikti aynı zamanda.
Hep yaza geldiğimiz gibi o dönemlerde kültür mozaiğiyle yoğrulan Elmedina, her yönüyle örnek gösterilecek bir ilçeydi.
Aynı zamanda bir ticaret merkeziydi.
Suriye-Şam’dan getirilen kumaşlar, Elmedina’da işlenip, Diyarbakır’da pazarlanırdı. Elmedina, küçük çaplı tekstil atölyelerine sahip bölgenin tek ilçesiydi.
O küçük atölyelerde imal edilen kumaş ve elbiseler, Diyarbakır başta olmak üzere Gaziantep’e kadar ulaşıldı.
40-50 Yıl öncesine kadar yörenin kadınları ‘Pace Elmedina’ adıyla bilinen renkli kumaştan yapılan elbiseleri giyerdi.
Şimdilerde o renkli elbiseler de yok, eski giyim tarzı da…
ELMEDİNA RUHUNU CANLANDIRMAK
Batman Belediyesi’nin son yıllarda Batman Çayı kıyısında hayata geçirdiği ‘yeşil alan’ şimdilerde daha da büyütülüyor.
İlk etapta 850 metre uzunluğuyla hayat geçirilen projenin genişletilmesi gündemde.
Bu yeşil alana; havalimanı apronundan belki de Balpınar beldesine kadar uzanacak bir çalışma yapılacak.
Dinlenme, spor, yürüyüş ve eğlence alanları ile bu şehrin sosyal yaşamına katkı sağlayan İstiklal Kent Parkı, akarsuyun iki tarafına yayılırsa eğer, Batman en mükemmel alana kavuşacak.
Hep beton yığının olduğu şehir merkezindeki yeşil alanların yetersizliğinden yakınıp duruyoruz.
50-60 Yıl önce bu şehrin temelini atanlar, ne yazık ki Atatürk Parkı ve birkaç küçük park dışında yeşil alanları planlamamışlar.
Batman’ın son yıllarda nefes alabilmesi için yeşil alanların bir gereksinim olduğunu anlatmamıza gerek var mı?
Batman’a hayat verecek olan kuşkusuz bu projedir.
Özellikle bahar ve yaz aylarında on binlerin aktığı mevcut alan Batman’a dar geliyor artık.
Bu projeyi daha da genişletmek ve büyütmek gerekiyor.
Bazı şehirler akarsuların geçtiği yerlere mükemmel sosyal alan ve sosyal tesisler kazandırmış.
Batman da birkaç yıl önce hayata geçirdiği bu devasa yeşil alan projesini şimdilerde daha da büyütmenin gayreti içinde.
Her şeyden önce Elmedina’nın ruhunun yaşadığı bu alanı canlandırmak herkesin görevi.
Bu projenin büyütülmesi ve sosyal çekim merkezi haline getirilmesi şehre modern bir vitrin kazandırmış olacak.
Aynı zamanda ferahlatıcı bir soluk getirecek.
Sağlıkla kalın…
