Serin ve
Ilık bir esintidir
İnsanlar arasında dolaşan
Rengarenktir bakışları
Hafifçe dokunur
İnsandan insana
Sosyal yaşam geniş bir tabirdir, insana ve onların ilişkisine dair birçok şey barındırır içinde. O yüzden her yaşam alanı kendi sosyolojisini doğurur ve kendi atmosferini yaratır.
Batman’ın Sosyoloji’sini iki evrede hatta üç evrede yazmak mümkün; birincisi petrolün bulunmasından önceki evre, ikincisi, petrol bulunup, işlendiği evre, üçüncüsü ise ilçe olduğu evre. Bu evrelerin çok kısa zaman diliminde meydana gelmiş olması Batman’ı diğer tüm ilçe ve illerden ayıran en temel özelliğidir. Bu farkın, TPAO’nun ekonomik çekim gücü sonucunda oluştuğunu vurgulamak gerekir, çünkü Batman birçok katmanlı ve birçok farklı topluluğun bir arada yaşam kurduğu bir ilçeydi. Haliyle bu farklı topluluklar, hem yatay hem de dikey bir değişim ve dönüşüm yarattı ve sonucunda örneğine hiçbir yerde rastlanmayan kendine özgü bir sosyoloji doğurdu, bunun her ne kadar çağdaş iş ve yaşam koşullarının etkisiyle meydana gelmiş olduğunu kabul etsek de, Batman’ın sosyal yaşamını tam olarak açıklamaya yetmeyeceğine inanıyorum.
Batman’ı, uzay-zaman metaforu içinde değerlendirmenin en mantıklı yöntem olduğunu düşüyorum. Hiç kimsenin nerede olduğunu, en yakınındaki yerleşim yerlerinde yaşayan insanların birçoğunun bile bilmediği, sadece resmi bir adı olan küçücük bir köydü ve bu köy, petrolün bulunmasıyla bir anda tüm spotların oraya yöneldiğini ve her gün o küçük köyün çevresi ile ilgili yazılar, araştırmalar ve konuşmaların olduğunu düşünün! İluh’un o anını düşündüğümde; zifiri karanlıkta, kendi halinde yürüyen ve yaşamaya çalışan bir tavşanın, aniden çok güçlü bir ışık karşısında ürküp kaçması canlanıyor gözümde. Bunun yanısıra, ülkenin ücra ve geri kalmış bir bölgesinde küçücük bir köyün, çok kısa bir zaman diliminde köy kabuğunu kırıp; önce nahiye ve sonra ilçye dönüşmesini düşündüğümde, bir kaplumbağanın aniden bir kaplana dönüştüğü canlanıyor kafamda. Bence en önemli nokta tamamıyle geleneksel bir halde yaşayan topluluğun aniden çağdaş yaşam ve modern olanaklara kavuşmasıdır.
Batman, birbiriyle kıyaslanamayacak kadar farklı iki yaşam arasında boy vermiş bir ilçeydi, bir yanda kerpiç evlerde veya hiçbir mimarı özelliği olmayan betonarme evlerde yaşayan ve ısınmak için odun, kömür bazen de tezek yakan bir topluluğun, yanı başlarındaki Site Mahallesi’nde gördükleri ve sonradan kendilerinin de dahil olduğu mühteşem yaşam arasında denge kurmaya çalışarak büyüdü.
Bundan yaklaşık altmış yıl öncesinde, Batman’ ın bir yanında; geleneksel eğlence alışkanlığı, sokaklarda oyunlar, evlerde sohbet ve arkadaşlarla kısa gezintilerden ibaretti. Diğer yanında ise; yazlık, kışlık sinemalar ve havuzlar, açık ve kapalı spor alanları, Şarkılı danslı eğlencelerin, restoranlarıın olduğu sosyal alanları düşündüğümde, birbirinden tamamıyle farklı, iki zamanda ışınlanarak yolculuk yaptığım hissine kaplıyorum.
Ülkenin hiçbir şehrinde böylesine bir değişim, dönüşüm ve gelişme görülmemiştir. Ama her koşulda, İluh-Batman’da yaşayan insanlar arasında çok sağlam yaşam ortaklığı köprüleri kuruldu ve herkes yaşadığı ilçeye ait hissetti kendini.
Batman büyüdükçe, sosyal yaşamı da değişti, dönüştü; önceleri Site mahallesi’ndeki eğlence ve spor aktivitelerinin olduğu alanlara doğru koşuşturan insanlar, artık oraya koşmak yerine, Site mahallesi’nde yaşayanları konuk etmeye başlayarak tersine akışı sağladı.
