*Hatay-Samandağı merkezli 6.4 ile 5.8’lik deprem, Batmanlılara uykusuz ve korku dolu bir gece daha yaşattı. Batman’da uzun bir gece bitmek bilmedi park, cami ve taziye evlerinde kalanlara…

*Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nden Batmanlı Prof. Dr. Yaşar Eren, 2011 yılında Batman’ın depremselliğiyle ilgili önemli bir sunum yapmıştı…

DAYANILACAK GİBİ DEĞİL

Önceki akşam saatler, 20:08’i gösteriyordu.

Gazeteden daha eve yeni girmiştim.

TV ekranlarından deprem bölgesindeki haberleri izlediğim sırada önce avize gidip geldi, ardından TV...

Oturduğumuz binada da hafif bir sallantı oldu ama Kahramanmaraş merkezli depremlerin şiddetinde değildi.

Apartmanlardan yükselen ‘Deprem oluyor’ sesleriyle kendilerini park, cami, okul ve taziye evi binalarına atan atanaydı.

Araçları ile dışarıda kalan bazı vatandaşlar, uykusuz bir geceyi geride bıraktı.

Batmanlılar, korku dolu bir gece daha yaşadı.

Deprem sırasında kendilerini dışarıya atan Batmanlı bazı vatandaşlara; deprem bölgesinden konuklar ‘moral’ vermeye çalışıyordu;

“Biz, bu sarsıntısının çok daha büyüğünü yaşadık. Lütfen paniklemeyelim.”

Gerçekten zor günler geçiriyoruz.

Elbette bugünleri de aşacağız…

PROF. DR. EREN’İN UYARILARI

Halen Konya Teknik Üniversitesi Jeoloji Mühendisliği Bölümü’nde görev yapan yer bilimcisi Batmanlı Prof. Dr. Yaşar Eren, tam 12 yıl önce Batman Üniversitesi’nde ‘Batman çevresinin tektoniği ve depremselliği’ üzerine geniş çaplı sunum yapmıştı.

“Batman çevresinde yüzeyleyen kayaçlar Bitlis-Zağros kenet kuşağının oluşumu ve sonrasında devam eden sıkışma hareketleri ile yamulmuş ve kıvrımlı, faylı çatlaklı yapılar kazanmıştır” diyen Prof. Dr. Eren, bakın nelere dikkat çekiyor;

“Yörenin yapısal açıdan en büyük yapıları Doğu-Batı ve Kuzeybatı Güneydoğu gidişli kıvrımlı yapılardır. Raman Dağı antiklinali, Beşiri senklinoryumu ve Yanarsu Dağı antiklinali en büyük kıvrımlı yapılardır. Baykan-Kozluk-Sason civarından geçen Bitlis-Zağros kenet kuşağı bölgenin kuzeyinden geçmekte ve yapısal açıdan bölgenin en önemli fayını oluşturmaktadır.”

Prof. Dr. Yaşar Eren’in tespitine göre; deprem riski taşıyan sıkıntılı yerlerden biri ‘Baykan-Kozluk-Sason’ bölgesidir.

Maden Teknik Arama’nın Batman çevresindeki diri faylarındaki haritayı da şöyle anlatıyor Eren hoca; “Batman il merkezi mevcut deprem haritasında 2. Derece riskli alan içinde gösteriliyor. Oluşabilecek büyük bir deprem, İl merkezini büyük bir bölümünün alüviyal bir zemin üzerinde kurulu olması nedeniyle büyük hasarlara yol açabilir. Batman’a yakın civarında bu faya paralel önemli uzunluklara varan faylar bulunmaktadır. Bunlardan en önemlileri Hasankeyf fayı ve Yanarsu dağı fayıdır. Bunların dışında Oymataş civarında ve Danalı güneyinde düşey atımlı faylar yer alır.”

BATMAN’IN ZEMİNİ BÖYLE

Prof. Dr. Yaşar Eren, Batman’ın çevresindeki kayaç türlerini de depremsellik açısından da şöyle değerlendiriyor;

“Batman ilinin yerleşiminin büyük bir kısmı iki farklı zemin üzerinde kuruludur. Bunlar; yer altı suyunun yüzeye yakın olduğu Batman çayının oluşturduğu alüviyal bir zemin, yer altı suyunun daha derinlerde olduğu eski akarsu çökellerinin oluşturduğu gevşek zemin, Tip yerleşimin olduğu yerlerde zemin büyütmesi, sıvılaşma ve yüksek katlı binalarda rezonans riski bulunmaktadır. Tip yerleşimin olduğu yerlerde zemin büyütmesi, yüksek binalarda rezonans riski bulunmakta ancak yer altı suyu derinlerde olduğu için sıvılaşma riski bulunmamaktadır. Batman çevresinde, Gercüş formasyonunun yüzeylediği dar alanlar hariç tutulduğunda beş farklı zemin tipi görülür.”

DEPREMDE HASARI ARTTIRAN FAKTÖRLER

Depremlerde hasarı arttıran en önemli faktörleri de şöyle hatırlatıyor Prof. Dr. Yaşar Eren;

“Yerin özelliği, yapıların sağlam inşa edilmemesi ve deprem esnasında yer yapısı-kat yüksekliği uyumsuzluğudur. Genel olarak depremlerde sağlam temel kayaları üzerine inşa edilen yapılar daha az hasar görmektedir. Bu nedenle yeni yerleşim yerleri belirlenirken, diğer faktörlerin de uygun olması koşuluyla, zemin açısından jeolojik olarak sağlam, dayanıklı ayrışmamış kayaçların bulunduğu yerleri seçmek gerekir. Batman çevresinde kayaç özelliği açısından en uygun yerler; Raman Dağı’nda yüzeyleyen Midyat kireç taşlarının bulunduğu yerlerdir. Böylesi zeminler üzerine inşa edilen binalar uzaktaki depremlerden etkilenmeyecek ve sıvılaşma riski ile karşılaşmayacaklardır. Ancak bu bir genellemedir. Bu kesimler, mutlaka ayrıntılı jeolojik, jeoteknik, jeofizik etütlerle incelenmeli ve mikro-bölgelendirme çalışmaları yapılmalıdır. Sağlam zemin üzerine, uygun kat yüksekliğinde ve her türlü mühendislik hizmeti almış sağlam yapılar inşa edilmelidir.”

Kısacası, Batman’ın bir bütün olarak depreme hazırlanması şart.