*Batman son yılların mevsim normallerinin üstünde bir havayla karşı karşıya. Sabah saatleri ve akşamları kış, öğle saatlerinde ise bahardan kalma günleri yaşıyoruz . Hafta sonları güzel havayı fırsat bilenler, soluğu dışarıda alıyor. Biz de çarşı-pazar deyip hafta sonunu eski çarşı merkezinde gezinerek oraların nabzını tutarak geçirdik. Hem kendimize hem de şehrimize yabancılaşmamak için eski mekanları ve mahallelerimizde gezinmeyi bir görev bildik… 

*1980 Öncesi Batman Belediye Başkanlığı'nın birinci ayında iken öldürülen Edip Solmaz’ın seçim lokalinin olduğu Tütüncüler Caddesi’nden Alo Tevşo köy pazarına kadar olan hatta gezdik. Gezimizde kimlerle karılaşmadık ki; Batman’ın renkli simalarını  eski cadde ve sokaklarında gördüğümüz manzara bizi yıllar öncesine götürdü. İlk Kaymakamlık binasının olduğu ara cadde ile karşısındaki  Çarşı Mahallesi’nin bir zamanlar ünlü muhtarı Şexo Merre Sokağı, Ulu Cami çevresi ve İluh’un Nahiye Müdürlüğünü yapan Kayhan ailesinin oturduğu iki katlı ev…

BATMAN’IN ÜSTÜNDE YÜKSELDİĞİ TEMEL...

Batman, Site yerleşkesiyle bugünlere geldi.

1955 Yılındaki serüvenle başlayan kentleşmenin ilk temelinin atıldığı İluh, Çarşı, Akyürek, Kısmet ve Yeni Mahalle…

Petrol kentinin çekirdeği kuşkusuz bu mahallelerdir.

Hafta sonu hem nabız tuttuk hem de nostalji yaşadık.

Turgut Özal Bulvarı’ndan her gün geçtiğimiz için sadece bir bulvar özelliği oluştu.

Ama kendimizle ve şehrimizle özdeşleşen mahallelere gittiğimizde farklı duygular yaşayıp mutlu oluyoruz.

O eski mahallelerdeki cadde ve sokaklar dile gelse de oralardaki yaşanmışlıkları anlatabilse, ne muhteşem hikayeler çıkar.

Kim bilir belki de bir gün birileri o mekanların dili olur, yazar ve anlatır.

1970’li Yıllarda Batman’ın ‘Tahtakalesi’ olarak adandırılan Midyat Garajı’nda elektronik işlerle uğraşan Müfit Usta dışında tanıdık kimse kalmamış.

Bir de Batman’ın eski ailelerinden Tekinlerin tarım aletlerinin satıldığı mekan.

Komşu ilçelere gidişlerde terminal görevi gören ne durak ne de yolcu kalmış.

Yanı başındaki şehrin en eski alışveriş güzergahı olan Elma Sokağı, ki o sokakta herkesin bir anısı vardır.

Oranın aynı şekilde korunduğunu her gördüğümüzde çok seviniyoruz.

Sakatatçılardan peynir satıcılarına, gıdacılardan pamuk-yün-elyaf satan iş yerlerine kadar ne ararsanız Elma Sokağı’nda var.

Batman’ın ilk Sebze ve Meyve Hali olarak bilinen Şen İş Hanı ise tamamen kundura mağazaları ile giyim sektörünün pazarı olmuş.

Şehrin eski ibadet evi Ulu Cami’nin hemen yanı başındaki Diyarbakırlı fırıncı Kenan Usta’nın, Bismilli kuaför Mehmet Dayı’nın yeri, yine Bismilli Ciğerci Ustalarının yerleri çoktan farklı mekanlara dönüşmüş.

Ulu Cami’nin girişinde değişmeyen bir gelenek var.

25 Yıldır esans ve güzel kokular satan Mehmet Ertaş, çevreden geçenlere koku şırıngasıyla güzel kokular saçmaya devam ediyor.

Hafta sonu Ulu Cami sokağı tıklım tıklımdı.

Çevredeki köy ve ilçe sakinlerinin alışveriş yaptığı giyim ve kundura mağaza işletmecileri, kalabalıktan memnun ama satışların olmamasından yakınıyor.

SOLMAZ’IN SEÇİM LOKALİNİN OLDUĞU PASAJ

1980 Darbesinden önce bağımsız aday Edip Solmaz, Batman Belediye Başkanlığını ancak 1 ay yapabilmişti.

Uğradığı silahlı saldırıda yaşama veda eden Solmaz’ın seçim lokalinin olduğu Tütüncüler Sokağı da eski geleneğini yitirmemiş.

Tekel emeklisi 63 yaşındaki Liceli Selim Akdemir, tezgahındaki Muş ve Bitlis-Mutki’den getirdiği ürünleri eski sigara tiryakilerine hazırlıyordu.

Akdemir, bizi görünce belki de günün en güzel sözüne atıfta bulundu;

“Tütünle büyüdüm, galiba tütün ile yaşamım son bulacak. Nedense bu tütünden kopamıyorum.”

 Ulu Cami’nin çevresindeki ara sokaklarda bir anda kendimizi 1957 yılında ilk Kaymakamlık binasının olduğu 1. Cadde ile 2. Cadde’yi birbirine bağlayan ara cadde de bulduk.

Eski Milli Eğitim Müdür Yardımcısı merhum Süleyman Manap’ın babasının iki katlı eski kerpiç konağı, Batman Kaymakamı Altay Kancaal’ın bir yıl süreyle Kaymakamlık yaptığı mekandı.

O mekana dokunduk; bizi 1950’li yılların sonuna doğru götürdü.

Batman’ın çekirdeği işte bu dar ve çıkmaz sokaklardır.

Çarşı Mahallesi’nin o dar sokaklarının dili olsa da o yılları konuşsa.

İkinci Cadde’nin sonlarına doğru İluh’un nahiye olduğu dönemlerde Nahiye Müdürü, Kayhan ailesinin büyüğüydü.

2.Cadde üzerindeki iki katlı bina, o güzergahın gözde konutuydu.

Şimdilerde zemininde tavuk döner satan esnaflar günlük yevmiyelerini çıkarmanın telaşındalar.

Çarşı Mahallesi deyince ‘Şexo Merre’ lakaplı eski muhtar Şehmuz Tunç akıllardaki yerini hep koruyor.

Nur içinde yatsın.

Merhum Tunç’un sokağında yine Batmanlıların çok yakından tanıdığı Işık ailesi, Ahmede Dazvani ile Şexo Merre’nin evleri karşı karşıyaydı.

Işık ailesinin fertlerinden şimdilerde emekli olan ve Antalya’ya yerleşen Özcan Işık’ın evinin olduğu o dar sokaklar, bir zamanlar Batman’ın en şen ve kalabalık güzergahlarıydılar.

Ama şimdi tek tük kişinin bile geçmediği o sokaklar çok sessiz.

ESKİ HAMAMLARIN GÜZERGAHI

Gök taksi ile eski Mehtap sineması arasında petrol kentinin eski hamamları vardı.

Vural ailesinin işlettiği o şehir hamamları da çoktan yıkılıp gitmiş.

1960-70’li Yıllarda Batman’ın sinemaları Aydınlıkevler, Raman ve Akyürek’teydi.

Merhum iş insanı Necati Arıkan’ın, 1. Cadde’deki Seyran Sineması’nın ardından Özevin ailesinin yaptığı sinema binası halen Akyürek’te yıllara meydan okuyor.

Çocukluğumuzda sinemaya gitmek için ya Mehtap ya da Raman sinemasının yolunu tutardık.

Bir de 1984 tarihine kadar eski Tekel Caddesi olarak bilinen Gülistan’da Saray Sineması’nın yazlık bölümü akşam saatleri dolup taşardı.

Vizyona giren filmlerin reklamı için devasa afiş kaplamaları, Cumhuriyet Meydanı ile şehrin işlek yerlerinde olurdu. 

Şehrin eski Gazinoları da vardı.

Midyat Garajı’nda ilk Gazinoyu açan Gaziantepli Mehmet Usta idi.

Güneş Pasajı ile Sevenler Kıraathanesi arasındaki yakın yerde bir de küçücük meyhaneler vardı.

Yine DDY peronundan çıkarken, sonradan Beşirili merhum Behçet Özek ustanın devraldığı ve ismini değiştirmediği, eski Urfalı Bakır ustanın babasının işletmeciliğini yaptığı Urfalı Restoran, petrol emekçilerinin hafta sonlarında stres attığı belki de tek mekandı.

Eminiz ki o mekanın önünden geçen herkesin hatırlayacağı, içeriden dışarı sızan anason kokusuydu.

Ayıca yemeklerinin de çok lezzetli olduğunu belirtmeliyiz.

Hemen karşısında Antepli tuhafiyeci vardı.

Oradan da dışarıya naftalin kokusu taşardı.

Kokular ve müzik insanı geçmişe taşıyan en canlı iki faktördür.

Her Batmanlı Elma Sokağı, Urfalı, Antepli ve Mehtap sineması ile Gök Taksi arsındaki hamamın karşısındaki dizili merteklerden gelen ağaç kokusunu hiç unutmayacaklar ve nerede olursa olsunlar o kokular burunlarına geldiğinde, anılarını ve dost şehirlerini hatırlayacaklar.

Batman dışında yaşayan hemşerilerimizin, kendi topraklarından kopmamasını ve her fırsatta ziyarete gelmelerini dileriz.

Bu vesileyle hem gittikleri şehirde yalnızlık çekmeyecekler hem de kendi topraklarından kopmayacaklardır.

Bu ziyaretlerle gurbet elde doğmuş ve büyümmüş çocuklarına topraklarının zengin değer ve geleneklerini de yaşatmış olacaklar.

Yarından tezi yok bu ziyaretlere başlamaları dileğimiz.

Hoş gelin diyoruz.

Özetle; hafta sonu sizi Batman’ın eski mekanlarında dolaştırarak anılarınızı canlandırdıysak ne mutlu bize….

Kendimize ve şehrimize yabancılaşmadan eski anıların verdiği sıcak duygularla yaşamak dileğiyle.

Sağlıkla kalın.