*’Dera Qira’ ya da ‘Kara Manastır’ olarak bilinen Süryani Ortodoks’larının önemli bir dini eğitim kurumu olan Mor Kiryakus manastırı, yıllarca ‘dinsel hoşgörü’ mekanı olarak ayakta kalmış…
*Bu tarihi mekanın inanç turizmi kapsamında restorasyonun yapılması kuşkusuz turizm potansiyelini yeniden ortaya çıkaracak. Önceki gün restorasyon çalışmalarında sona doğru gelinmişti. Bu devasa manastırın samanlık ve ahır olarak kullanılması da artık tarihe karışmıştı.
TARİHE IŞIK TUTAN MANASTIR
Yapımı 3’ncü yüzyıl ortalarında başlayan ve 4’üncü yüzyıla kadar rahip, rahibe, kesiş ve piskopos tanımlamalı din adamlarının yetiştiği bu manastır, Beşiri Kira dağı eteğinde yıllara meydan okuyor.
1980’li Yıllarda Batman’ın ‘İlçe’ dönemlerinde bile bu manastırın, ahır ve samanlıktan kurtarılması için Batman Çağdaş’ta onlarca haber ve yorum yapılmıştı.
Çağdaş’ın sararan arşivinde dönemin TPAO Batman Bölge Müdürlüğü’nde eski Fotoğraf sanatçısı ve tabiri caizse ‘TPAO’nun eski belleği’ olarak bilinen Halit Edip Özcan’la birlikte sayısız kez Mor Kuryakus Manastıra yolculuk yapmıştık.
Merhum Özcan, bu manastırda sayısız kareler çekmişti.
Mekânı cennet olsun… O, tarihi dokuya hayran bir arkadaşımızdı.
Önceki gün manastırın yolunu tutarken bir anda Halit Edip Özcan gözümde canlandı. Sanki dünmüş gibi bana söylediği birkaç cümlesi geldi aklıma:
“Bu manastır, günün birin de bu hak etmediği manzaradan elbette kurtulacak. Burası restore edildiğinde o hoşgörü mekan yine birçok kültürü bir arada bulunduracak. Belki de dünyanın dört bir yanından insanlar buraya gelip zaman tüneline yolculuk yapacak…”
Merhum Halit Edip’in dedikleri galiba gerçekleşiyor.
O çok sevdiği Mor Kiryakus manastırının son halini görmedi.
Keşke yaşasaydı da restorasyonu tamamlanan bu tarihi mekanı görseydi.
EVİMİZDEKİ ZENGİNLİK…
Evet, kentlerin tarihleri çoğu zaman şehir ya da şehir yakınındaki dini ve sosyal mekanların varlıklarıyla ilişkilendirilerek, ortaya konulmaya çalışılır.
Batman İl sınırları içindeki tarihi zenginliğin farkında mıyız acaba?
Dinlerin, dillerin, kültürlerin buluştuğu zengin bir coğrafyadayız.
Batman tarihi Hasankeyf ve Erzen antik kent yerleşkelerine çok yakın bir şehir.
Geçmişten günümüze Dicle nehrinin sunduğu tarımsal avantajlar, geçmişte bu topraklarda medeniyet kuruluşlarının mola vermesine imkan sağlamış.
Üç semavi dinin yanı sıra birçok inancın hareket noktasına yakın olan bu coğrafya, inanç, kültür ve medeniyet katmanlarını zincirleme olarak bünyelerde barındırmış.
İşte bu önemli yol güzergahındaki tarihi mekanlarından biri de Mor Kiryakus manastırıdır.
Bu manastır, yıllarca kaderine terk edilen bir mekandı.
Birinci dünya savaşı sırasında yaşanan olaylar, bu manastırın piskoposluk temsilini ortadan kaldırmıştı. O dönemde Beşiri ilçesine bağlı köylerde 5000’e yakın Süryani yaşıyordu. 1960’lı Yıllarda rahip ve papaz düzeyinde din adamları ayrılınca; manastırda kaderiyle baş başa bırakılmıştı. Aradan neredeyse 65 yıl geçti. Şimdi o manastır yeniden ayağa kaldırılıyor ve restorasyonunun büyük bölümü tamamlanan manastır için de Beşiri Kaymakamı Muhammed Yılmaz, önemli bir mesaj veriyordu; “Geçmişte olduğu gibi burası yine hoşgörü manastırı olacak.”
Sağlıkla kalın…
