1955 Yılından beri petrol arama çalışmalarını bu yörede sürdüren Türkiye Petrolleri’nin konuşlandığı İluh köyü, 63 yıl gibi bir sürede nüfusu yarım milyona ulaşan Batman’a dönüştü. Köy, Belde, İlçe ve İl evrelerini Batman’a yaşatan ilk kuruluş Türkiye Petrolleri’dir.
Batman, petrolle var oldu. Kara altın öyküsünü iyi bilen Batmanlılar, o eski günleri hatırladıkça hüzünleniyor. Bu şehrin temellerini atan Türkiye Petrollerinin Batman’a katkısını kimse inkar edemez. Bu şehir bu günlere gelmişse; kara altınla var olmuştur…
BATMAN’I VAR EDEN KURULUŞTU
1955 Yılından beri ‘kara altın’ı Batman’da keşfeden Türkiye Petrolleri’nin o devasa Bölge Müdürlüğü’ne bağlı ünitelerinde tam 7000 petrol emekçisi vardı.
Marangoz atölyesinden bakım oranıma…
Spor şefliğinden yüzme kurslarına…
Buz imalat atölyesinden yazlık-kışlık sinemasına kadar sosyal tesisleriyle bir başka dünyaydı Türkiye Petrollerinin bulunduğu Site Mahallesi…
Site Mahallesi’nde ayrıcalıktı. Petrolcüler dışında kimse oturmazdı o modern semtte… Tıpkı başkentin bir mahallesi gibiydi.
Kütüphaneden üst düzey konukların ağırlandığı Türkiye Petrolleri’nde konuk evi statüsündeki 1 nolu misafirhane, Beyaz saray, 40 kişilik sosyal tesisler vb. gibi modern tesisler…
Evet, TP’de o altın yıllar geride kaldı artık.
Geçenlerde TPIC Bölge Ofisi’ne ziyarete gittiğimizde; Türkiye Petrollerinin sondaj kulelerinin bakım-bakım onarım atölyelerinin olduğu 60 yıllık binaların yerinde yeller esiyordu.
Onlarca branşta faaliyet gösteren Türkiye Petrolleri’nin Spor şefliği binası, hemen yanı başındaki lojmanlar da çoktan yıkılmıştı.
MÜDÜRLÜKLER, ŞEFLİK OLDU
Türkiye Petrolleri’nin hemen girişindeki eski Petrol-İş Sendikası binasının bulunduğu Akyürek mahalle sokağı, Hasankeyf-Midyat yol güzergahıydı.
Dönemin Batman Belediye Başkanı merhum Şahabettin Bağdu, Belediye’nin biriken borçlarını ödemek için o yolu 20 TL ile Türkiye Petrolleri’ne satmıştı… Toprak ailesinin bir dönemler parmakla gösterilen akaryakıt istasyon binası ve Elazığ ağırlıklı ailelerin yaptığı kiremitten çatılı o evler de virane artık.
Evet Türkiye Petrolleri değişiyor, komşusu Akyürek semti çok değişti.
Akyürek semtinin bir geride kalan çıkmaz sokaktaki 63 yıllık su çeşmesi kaldı.
Türkiye Petrolleri Bölge Müdürlüğü kavşağında asılı yön tabelaları dikkatimizi çekiyor
-Bölge Müdürlüğü binası
-Bakım Yönetimi Başmühendisliği
-Üretim atölyeleri Kuyu Tamamlama Md. Atölyeleri
-Yapı Proje Şefliği
-Petrol cafe…
ESKİ ATÖLYELER TPIC’İN
Tüpraş Batman Rafinerisine giden eski yol güzergahındaki TP İtfaiye binası da çoktan terk lağvedilmişti. Geçen yıl TP, İtfaiye araçlarını tamamen Belediye’ye hibe etmişti… Bir dönemler Karayolları Şube şefliğinin de hizmet verdiği TP’nin altın yıllarında o taş yapılı bina, TP’nin kendi araçları için kurduğu yakıt istasyonuydu.
Nereden nereye...
Ağır bakım atölyelerin olduğu binalar tamamen TPIC’e tahsis edilmiş.
1984’e kadar Türkiye Petrolleri ile Batman Rafinerisi iç içeydi.
TP Batman Bölge binası, Rafinerisinin dibindeydi.
O iki petrol kuruluşu o kadar ahenkli çalışıyordu ki, şehir onları gıptayla izliyordu.
Şimdi iki petrol kuruluşunun arasında devasa duvarlar var.
Oysa iki güzide kuruluş 2007 yılına kadar iç içeydi.
TÜPRAŞ Rafinerisi özelleştirilince, giriş kapıları da yeniden düzenlenmişti.
Türkiye Petrolleri Bölge tesislerini dolaşınca gözümüzde bir anda o eski günler canlandı.
ŞEHİRDE PARK YOKTU!
1980’li Yılların başına kadar petrol şehrinde bir park vardı; o da Atatürk Parkı idi.
O dönemler şehir merkezine uzak olduğu için kimse o parka gitmezdi. Şimdilerde kent merkezinde park sayısı neredeyse 200’ü buldu.
80’li yıllar öncesinde Türkiye Petrolleri tesislerinde yeşil alan hemen hemen o eski ilçeye eş değerdi.
Yaz mevsiminde kavurucu sıcaklardan korunabilmek için petrol emekçilerinin aileleri Hayat Taksi ve faytonlarla Türkiye Petrolleri tesislerine yol alırdı.
Cumhuriyet Meydanındaki faytoncular, Site Mahallesi’ne yolcu taşırlardı.
Mekanı cennet olsun... Eski Faytoncu ve taksicilerden merhum Veysi Pilatin hep anlatırdı:
“Cumhuriyet Meydanında uzun süre faytonculuk yaptım. Özellikle Site’ye aileleri taşırdık. İyi de kazanıyorduk. O dönemlerde birçok aile taksi yerine faytonlarla yolculuk yapmayı tercih ederdi. O zamanlar Batman bir başka güzeldi. Faytonculuk mesleğinde iyi kazandım. Daha sonra taksiciliğe başladım…”
60’lı Yılların büyük otobüsünü okul servisine dönüştürmüştü Türkiye Petrolleri’nin eski yöneticileri. Yüzlerce öğrenci eski araçlarla eğitim-öğretimin yolunu tutardı.
Kısacası; petrol arama çalışmalarından sosyal etkinliklere dek bir çok aktivitenin yapıldığı o eski Türkiye Petrolleri’nin, bu şehrin ‘şehir’ olmasında çok büyük katkısı var.
Türkiye Petrolleri Batman Bölgesi’ndeki o eski günleri o TPIC ziyaretinde hatırladık. Hüzünlendik… O günlere dair bir kesit çalışmayı sizlerle paylaşması bir görev bildik…
