*Önceki gün iftar saati öncesinde meslektaşımız Recep Akın’la eski Çarşı merkezinin kalbi olan Alo Tevşo pazarında turladık. Çarşı-pazar fiyatları derken bir anda kendimizi İluh’un göbeğinde bulduk. İluh Mahallesine varmadan eski simalarla karşılaştık. Cemil Fidanlık ve yılların fotoğrafçısı Yavuz Kaya ile karşılaştık…
*O eski çarşının göbeğinde tanıdığımız iki simayla eski günlere dalıp gittik. İluh Deresi üzerindeki eski köprüyü 2006 yılındaki sel felaketi yıkmıştı. Yerine yapılan yeni köprünün halini anlatmaya gerek yok. Eski köprüyü yazar arkadaşım Recep Kadak, romanında çok iyi değerlendirmişti. İluh ve Çarşı’da aradan 60 yıl geçse de değişen bir şey yok asında…
İLUH VE ÇEVRESİNDE NABIZ TUTMAK
Saha çalışmasına çıktığımızda, işimiz gereği ortamın atmosferine ve değişikliklerine bakıyoruz.
En çok da insanların gündeme dair görüşlerini, istek ve dileklerini dinliyoruz.
Toparladığımız bu görüşleri olabildiğince sayfalarımızda yer vermeye çalışıyoruz.
Tabii bu arada şehrin fiziksel değişikliklerini yerinde gözlemliyoruz.
Eski dost ve tanıdıkları görme sevinci ise ayrı bir mutluluk veriyor bizlere
BİR ZAMANLARIN GÖZDE SEMTİYDİ
İluh Tepebaşı, bir diğer ismiyle ‘Sere Gır’ bölgesine gittiğinizde eski Batman canlanır gözünüzde.
O daracık sokaklar, briketkondu ve derme çatma binalar, 40-50 yıl önce neyse orta yerde duruyor.
Bir değişen eski Devrim İlkokulu’nun binası ve ismi olmuş.
İluh Deresi’ne komşu olan o eski Devrim İlkokulu’nda kimler eğitim görmedi ki?
Batman’ın eski ailelerinin çocuklarının tümü o ilk eğitim yuvasından mezun.
Günümüzde Mehmet Akif İlköğretim okuluna dönüşen eğitim yuvasının hemen karşısında yılların usta fotoğrafçısı Yavuz Kaya var.
56 Yaşındaki Kaya, bizi 50 yıl öncesine götürdü.
Hüzünlendik.
Eski tanıdıkları görünce, geçmişte neleri kaybettiğimizi daha iyi idrak edip üzülüyoruz.
Geçmişin, bugünümüzü aydınlatan ışık olduğunu hiçbir zaman unutmayalım.
54 YILDIR MEKAN DEĞİŞTİRMEYEN USTA
İluh Deresine varmadan Çarşı Mahallesi ile İluh semtini birbirinden ayıran en eski mekan yılların tatlıcısı Bahri Kılıç’a ait.
1971 Yılından beri o mekanı terk etmeyen Kılıç, Çarşı’nın en gedikli esnafı aynı zamanda.
Fotoğrafçı Kaya, anlatıyordu;
“Abi ben Çağdaş’ın el dizgisiyle gazete hazırladığınız günleri bilirim. El pedalıyla o çileli meslekte geçen günleri dün gibi hatırlarım. Mekanı cennet olsun rahmetli Enver Abi, bu mesleğin çilekeş duayenlerindendi.”
Söz dönüp dolaşıp, günümüzün fotoğrafçılığına geldi.
Kaya, düşündü, sözü bize bıraktı;
“Ne diyeyim abi. Teknoloji hızla değişti. 80 Darbesi öncesi sıkı yönetim döneminde fotoğrafçılık çok revaçtaydı. Oturma beyannamesi zorunluluktu. Herkes o ikametgah beyannamesine fotoğraf çektirirdi. Biz Batmanlıların fotoğraflarını çekmek için geceyi yarılardık."
Hangimiz fotoğraf albümlerine bakıp mutlu olmuyor ki…
Bence o fotoğraf albümleri, günün reklam ve tanıtım yöntemlerini kullanarak o albümler tekrardan moda haline getirilebilir ve yapılmalıdır da.
Kaya; “O siyah-beyaz kareleri dondurmanın yerine şimdi teknolojiye yenik düşerek bazı meslekler kaybolmaya yüz tutuyor” deyip, ekliyordu:
”Günümüzde herkesin elinde bir cep telefonu var. Bizim saatlerce emek vererek çektiğimiz kareleri, şimdi insanlar saniyeler içinde çekebiliyor.”
Meslekler teknolojiye yenik düşüyorsa da yeni meslek dalları oluşuyor.
Bu konuda baba ve annelere tavsiyede bulunmak isteriz;
Herkes çocuğunun akademik eğitim alarak iyi bir meslekte uzmanlaşmasını ister ama bizim neslin yaptığı gibi, onlar da çocuklarını okul sonrası mesleklere çırak vermesinin, çocukların hayata dair bilgi ve yetenekleri açısından yararlı olacağına inanıyoruz.
Geçerliliğini uzun süre koruyacak meslek dalları var hala.
Elektrikçilik, kaynakçılık, berberlik ve oto tamirciliği…
Kısacası dün olan mesleklerin çoğu bugün hala geçerlidir.
İLUH’UN ESKİ YAPILARI
Yukarıda da değindik; İluh Batman’ın çekirdeğidir.
Batman’ın modern yüzü her ne kadar Gültepe, Tilmerç ve Kültür Mahalleleri olsa da eski yerleşim biriminin merkezi ise İluh ve çevresidir.
İluh’un makus talihini Kentsel Dönüşüm projesi değiştirecektir.
Son aylarda Çarşı, Akyürek, Petrolkent ve Karşıyaka’yı kapsayan bazı bölgelerde ‘Kentsel Dönüşüm’ adı altında eski yapılar yıktırılıyor.
Bu iyi bir gelişme fakat İluh’ta değişen hiçbir şey yok.
Eski İluhlular çoktan o mahalleyi terk etmiş.
Semtin eski evlerinin yarısı boş ve Batman’ın temeli olan mahallenin, diğer Kentsel Dönüşüm bekleyen tüm mahallelerin hayalet bölgeler olmasına izin vermemeliyiz.
Oralar, bizim geçmişimizin, sokaklarında oynadığımız, üzüldüğümüz ve mutlu olduğumuz yerlerdir.
Oraları öldürmekle geçmişinizi de öldürdüğümüzün bilincinde olmalıyız.
Oralar en canlı şekilde yaşamalı.
O yüzden hiç gecikmeden harap ve viraneye dönüşen evler ‘Kentsel Dönüşüm’ kapsamına alınmalı.
İluhluların çoktan terk ettikleri o mahallede oturanlar, sitem eder gibi bir halleri var;
“İluh Deresi yıllardır bu bölgeyi kaderiyle baş başa bıraktı. Keşke Kentsel Dönüşüm hızlandırılırsa da bu yapılara birileri dokunabilse. Burası Batman’ın ilk yapılaşma adresidir ama artık bu yapılarda kimse oturamaz hale geldi.”
Özetle; Batman’ın eski yerleşim biriminde biriken sorunlar çözüm bekliyor.
Kentsel Dönüşüm düşüncesi; son yılların en büyük ve en çağdaş buluşu olduğunu belirtmeliyiz.
Umarız, başlanan ve başlayacak olan yeni Kentsel Dönüşüm projeleri bir an önce hayata geçer ve hayalet hissi uyandıran bölgelerin sokak ve caddeleri parıldar.
Sağlıcakla kalın.
