1920-1938: Cumhuriyetin ilk yılları ve
Atatürk dönemi.
Savaşlardan çıkmış bir ordu, Memleket harap.
1.Cihan Savaşı; memlekete yoksulluk, pahalılık, açlık ve hastalık bırakır.
“Düşman hiçbir zaman bu bulaşıcı ve salgın hastalıklar kadar yıpratıcı olmuyordu. Dr. Julius Menno Wieting (1868 – 1922) ” Savaş ve Salgın yılları Romanlarda,
Hikayelerde, Dr. Tevfik Sağlam; Dr. Abdülkadir Noyan gibi hekimlerin Cephe anılarında yer alır.
1920 : SAĞLIK TEŞKİLATLANMASI
Osmanlı İmparotorluğu’nda Sağlık işleri Dahiliye Nazırlığı’na bağlı.
Sıhhiye Umumi Müdürlüğü yönetiminde. 20 Mayıs 1920;Umum-ı Sıhhiye ve
Muavenet-i İçtimaiye Vekaleti kuruluşu.
Dünyada sağlık hizmetlerinin icra biriminin bakanlık düzeyinde teşkilatlandığı ilk ülkelerden birisi Türkiye.
Savaşta Sivil nüfusta büyük kayıp, onca sakat ve yetim, gayri-müslimlerin ülkeden ayrılması, tıbbiyelilerin/aydınların savaşlarda çok kayıp vermesi, sıtma, frengi, trahom ve verem halk sağlığını tehdit eden, mücadele gerektiren, iş gücünün verimliliğini düşüren hastalıklar yaygın.
Üstelik toplam nüfusun ancak %7’si okur-yazar.
SALGIN HASTALIKLARLA MÜCADELE
İnsanların sağlığını etkileyen faktörler:
Cehalet ve bilinçsizlik, Bedensel temizlik alışkanlıkları eksikliği, Çevre temizliği yetersizliği, Beslenme yetersizliği, bozukluğu,Hastane, doktor, hemşire, ilaç yokluğu/ yetersizliği Hastalıklarla mücadele plansızlığı/yetersizliği. Sağlık teşkilatının kurulması ile, Dr. Abdülhak Adnan Adıvar, Dr. Refik Saydam sağlık bakanı olurlar. Yeni Sağlık Bakanlığı Binası: Sıhhiye’de yapılır. Sağlık Bakanlığı, Koruma(Hıfzısıhha ve mücadele) ve Kurtarma (Tedavi müesseseleri) şeklinde teşkilatlanma yoluna gitmiştir.
Atatürk, Sağlığın önemini vurgular:
“Memleketimizin sıhhatini korumak ve takviye etmek, ölümleri azaltmak,nüfusu çoğaltmak,bulaşıcı ve salgın hastalıkların tahribine karşı koymak ve bu suretle millet fertlerinin dinç ve çalışmaya kabiliyetli sıhhatli vücutlar halinde yetişmesini temin etmeliyiz” demiştir.
SAĞLIKTA KAPİTÜLASYONLAR
Kapitülasyonlar iktisadi alanda olduğu gibi, 1836’da Emperyalist ülkelere Sağlık kapitülasyonları da verilmiş.Bunlar: Karantina yolu ile kolera ve diğer bulaşıcı hastalıklara karşı sınır limanlarımızda kontrol yapma hakkı yabancılara verilmiş. Ta ki,Sağlık kapitülasyonları Lozan’da tasfiye edilene kadar.
Nihayet; Karantina idaresi Milletlerarası bir kuruluş olmaktan çıkarılıp Milli olarak Sıhhiye Vekâletine bağlanmıştır.
NÜFUS 10 MİLYON
1923 yılında tahmini nüfus: 12.500.000. 1927: İlk nüfus sayımı; 13.640.000, 1935: ikinci nüfus sayımı; 16.158.000 bulunmuştur.
1923’lerde ortalama yaşam beklentisi 30 yıl.
Doğan her üç çocuktan biri beş yaşını gelmeden ölür.
Anne ölüm oranı da çok yüksektir.
HASTALIK ÇOK, HEKİM YOK
Cumhuriyetin ilk yılları: tahmini çocuk ölüm oranı: %40.
İlk Cumhuriyet hükümetleri; İnsanları tehdit eden her türlü bulaşıcı hastalıklar,
Aynı zamanda çocuk ölümlerini azaltma mücadelesine girişirler.
Doğum sırasında çocuk ölümleri; doğumda bir ebenin bulunmaması, anne babanın doğum ile ilgili hijyen kurallarından bihaber olması önemli etkenlerdi.
Cumhuriyet’in ilanında:
Ebe sayısı: 136 (diplomalı) 1927’de 347, 1930’da 700.
Yoksulluktan ve beslenme çocuk ölümleri nedeni.
SÜT DAMLASI KURUMLARI
Bebek ve çocuk sağlığını korumak ve geliştirmek amacı ile kurulur.
Çocuklara besin takviyesi ve yardımı yapılmasında rol alır. Yurt sathında doğumevleri ve çocuk klinikleri açılır.
GUREBA HASTANELERİ
1923: Sağlık Bakanlığı’na bağlı 950 yataklı 2 devlet hastane.
Gureba( memleket ) hastaneleri oldukça yetersiz.
1924: Numune hastaneleri: Ankara,Diyarbakır, Erzurum ve Sivas’ta, 1936’da : İstanbul Haydarpaşa’da.
Hekimliğin bütün uzmanlık alanları ile açılır.
HIFZISSIHHA ENSTİTÜSÜ KURULUR
1928: Merkez Hıfzıssıhha Enstitüsü kurulur.
1936: Hıfzıssıhha Okulu açılır. Amaç: başta bulaşıcı hastalıklar olmak üzere, halk sağlığını ilgilendiren her konuda çalışma yapılır.
En önemlisi: Aşı Cumhuriyetin ilk yılları: Türkiye’de aşı üretimi.
Başka ülkelerin de aşı ihtiyacı karşılar.
1931: BCG aşısı üretimi.
1932: Serum üretimi ülke ihtiyacını karşılar.
1933: Sample Kuduz aşısı üretimi.
1934: Çiçek aşısı üretimi.
1935:Farmakoloji şubesi kurulur.
Yerli ve yabancı ilaçlar ile diğer hayati maddelerin kontrolü yapılır.
1937: Kuduz serumu üretimi.
1930: Önce çiçek, daha sonra ;difteri, tetanoz, BCG, polio ve kızamık aşıları uygulaması.
YAŞASIN CUMHURİYET!
Cumhuriyet ile aynı zamanda “temel yaşam ve sağlık hakkı’ kabul edilir.
Cumhuriyetin ilk yıllarının sağlık politikaları; Koruyucu hekimliği esas alır. Bulaşıcı hastalıklara savaş açılır Bu amaçla insanların eğitilmesi, bilgilendirilmesi, hastalıklardan korunması temel amaçtır.
BİLİM KAZANDI,HURAFE KAYBETTİ
En önemlisi de; Bulaşıcı hastalıklara karşı Cumhuriyet’in ilk yıllarında verilen mücadele
Türkiye’de bilim ile hurafe mücadelesidir.
Bilimin hurafeye üstün gelmesinin hikayesidir.
Uygulanan Sağlık politikaları, Türkiye’de sosyal devlet anlayışı sağlık alanında en iyi örneklerini verir
YAŞASIN CUMHURİYET!
