PETROLCÜLER KELEKLE YOLCULUK YAPARDI
90 Yıl önce bu bölgede ‘kara altın’ın izinden giden ilk petrolcü Cevat Eyüp Taşman, 1892 Bolu doğumlu. Amerika’da 17 yıl süreyle petrol şirketinde çalıştıktan sonra Türkiye’ye dönüş yapan Taşman, Maden Teknik Arama ile TPAO’da görev yaptı. MTA Petrol İşleri Arama’nın ilk Genel Müdürü Taşman, TPAO’nun yapılanmasının tamamlanmasından sonra 1956 yılında yaşama etti. Bir zamanlar Robert Koleji de Colombia Üniversitesi’nin uzantısı idi. Türkiye’den ilk gazeteci Ahmet Emin Yalman, Ahmet Şükrü Esmer ve Cevat Taşman, ABD’ye ilk giden öğrencilerdi. Atatürk’ün daveti üzerine Türkiye’ye gelen ilk diplomalı petrolcü Taşman, Hasankeyf’ten Savur ve Nusaybin’in çevresinde petrol aramalarına giderken, Dicle nehrindeki sal-kelekler, önemli ulaşım araçlarındandı.
1934’TE ABD’LİLERLE DİCLE YOLCULUĞU
Yıl, 1934… Türkiye’de ilk petrolcü Cevat Eyüp Taşman, Hasankeyf’teki sal ve kelekler ile Mardin çevresindeki arazilerin yolunu tutarken, yanında ABD’li petrol mühendislerinden Harold Moses ve eşleri de eşlik etmiş. Dicle nehrini kelek ve sal ile geçen Taşman, köprü ve yol koşullarının kötü olduğu yıllarda sığınacak köy bulmadıklarında mağara ve dere kıyısında geceyi geçirirdiler. İşte Taşman ile ABD’li Harold Moses’in kelekle Dicle nehrini geçtiği 86 yıl öncesinin siyah-beyaz karesi.
İLK PALEONTOGLA YAŞAMINI BİRLEŞTİRDİ
İstanbul-Arnavutköy Amerikan Kız kolejini bitiren Mehlika Taşman ile Cevat Eyüp Taşman’ın, yolları Raman Dağ’ında kesişmişti. Türkiye’de ilk sondaj kulesi tam 88 yıl önce Mardin-Şırnak il sınırındaki Mağaralı köyün bulunduğu Basbirin sahasında açıldı. Eski Cumhurbaşkanlarından İsmet İnönü, ilk kulenin sondaj çalışmasına dönemin İktisat Bakanı Celal Bayar’la birlikte giderken, yanında Mehlika Taşman’ın doktor olan babası da yer almış. İngilizce’yi iyi bilen Taşman, ABD’li Louis Geordun petrol numunelerinin nasıl inceleneceğine dair meslek sırlarını kısa sürede kavrıyor ve Mehlika Taşman’ın da ‘kara altın’ hikayesi de Basbirin’de başlıyor, Raman’da mutlu sonla bitiyor. Raman Dağı’nda tanıştığı Mehlika hanımı yanındaki annesinden isteyen ilk petrolcü, Mehlika hanıma olan evlilik teklifini şöyle anlatıyor; “Annen yanında olmadığı zaman bana emanettin, şimdi annen yanında olduğu için onun önünde sana evlenme teklifini edebilirim. Aksi halde ‘emanete hıyanet’ olacaktı.” Ve ünlü petrolcü, Raman Dağı’nda dünya evine giriyor.
İLK KADIN PETROLCÜYDÜ
Maden Teknik Arama’da ilk diplomalı Paleontolog olan Mehlika Taşman, ABD’de de eğitimini tamamladıktan sonra görev aldığı ‘kara altın’da bölgedeki eski petrol sahalarının tümünü at ile adım adım gezen kadındı. Yıllar önce yaşama veda eden ilk kadın petrolcü Mehlika Taşman’ın mezarı ise başkentte bulunuyor.
İLK RAFİNERİNİN SON TEKNİKERİYDİ
1950’li Yılların başında Maden Teknik Arama sorumluluğundaki Raman Dağı eteğinde kurulan ilk küçük rafineride görev yapan ilk sanatkarların çoğu günümüzde hayatta değil. Aslen Artvin-Hopalı kaynakçı tekniker Fahri Uzuner, 1950 ile 1954 yılları arasında Maymuniye boğazındaki Romanya’dan satın alınan ilk rafinerinin ustalarındandı. 67 Yıl önce kış koşullarının ağır olduğu Maymuniye Boğazında kaynakçı ustası ve tekniker Uzuner, kış aylarında çalışırken üzerindeki kalın palto dikkat çekiyor. 1954’un son aylarında Raman’a veda eden Uzuner, daha sonra yerleştiği İstanbul-Sirkeci’de oto yedek parçaları üzerine açtığı ‘Cennet Oto’ firması adında otomobil sektörüne yıllarca hizmet vermiş eski iş dünyasının ünlü isimlerinden.
