BAYAR, PETROLCÜLERİN YANINDAYDI
1935 Yılında dönemin İktisat Bakanı Celal Bayar’dı. Eski İluh, Midyat, Siirt ve Mardin çevresinde ‘kara altın’ için arazi çalışmalarını sürdürenİhsan Ruhi Berent, Cevat Eyüp Taşman, Sidney Paige ve Prof. Wonder Schmidt’in raporlarını inceleyen Bakan Bayar’dı. ABD’li Mr. Paige, bölgede petrol aramalarının yapmasına karşı çıkıyordu. Türkiye’nin ilk petrol yüksek mühendisi Cevat Eyüp Taşman ise sondaj çalışmalarının yapılmasında ısrarcıydı. Taşman, bölgede petrol aramalarının kaçınılmaz olduğunu söylemişti. “Ancak yapılacak sondaj çalışmalarıyla petrol bulunabilir” diyen Taşman’a, Bayar ‘yeşil ışık’ yakmıştı ve bölgede 86 yıl önce ilk açılan kuyulardan biri de Midyat yakınlarındaki Basbirin sahasıydı.
1933’TE ARAZİ ÇALIŞMASINI YAPAN EKİPTİ
Yıl, 1933. Dicle havzası ile İluh (Batman), Siirt ve Mardin’de arazi çalışmasını sürdüren ilk petrolcüler arasında ABD’li iki ünlü petrol mühendisi de vardı. İhsan Ruhi Berent, Cevat Eyüp Taşman’a eşlik eden ABD’li Sidney Paige ve Prof. Dr. Wonder Schmidt, dönemin bölgedeki yöneticilere brifing verirken, arazi çalışmasını 1930’lu yılların başında yapmıştı.
İLK SONDAJDAKİ EMEKÇİLER
Tarih, 13 Ekim 1934. Dönemin İktisat Bakan Celal Bayar’ın, bizzat katıldığı ilk sondaj kulesinin kurulduğu Basbirin’de çalışan ilk emekçiler; “Kemal Lokman, Woodson, Edip Dikmen, Yocum, Celil Usta, Terry, Russell ve Shirley.” Bu petrolcülerin hala Basbirin’de ayak izleri var.
POMPA İSTASYONU BÖYLEYDİ
Eski Cizre-Sari yolunda tarihi bir kare. Aslen Midyatlı ama yılları Batman’da geçen ilk sondor Yusuf Öney’in de aralarında bulunduğu petrolcüler ara pompa istasyonunda. Siyah-beyaz karede yer alan simalar; “Shirley, Yocum, Yüzbaşı İhsan bey, İhsan Ruhi Berent, Russell ve Yusuf Öney.”
İLK SONDÖRLER ÖNEY VE ÖZTÜRK’TÜ
1935 Yılında Midyat-Basbirin kulesindeki darbeli sondaj çalışmaları için iniş hazırlığını yapan Yunus Alp, Türko Öztürk ve Yusuf Öney, ‘kara altın’ı gün yüzüne çıkaran ilk ekipti. 1970 Yılında TPAO’dan emekli olan Öney, 1992 yılında yaşama veda etti. Öney ve Öztürk, TPAO’da iz bırakan ilk sondörlerdi.
