Batman çayının hemen karşısında Xıncıka-Diktepe köyüne komşu, bir zamanların antik yerleşim birimi olan Kaleşadi höyüğünün olduğu tepe, Batman’a hakim yerlerden.
Kuş bakışıyla Batman çayı ile petrolün başkenti ayaklarınızın altında. Güneşli bir hafta sonunda buz kesen havada eski yerleşim birimlerinde bulduk kendimizi. Batman’ın Batısındaki Kaleşadi tepesinden Kuzeydeki Beşiri-Kıra Dağı eteğindeki ‘Gre Reş’ Karatepe’deki höyükten ‘kara altın’ın başkentine bakakaldık…
*Yüz yıllar öncesinde Perslerin, Makedon-Antik Yunan İmparatorluğu'nun da geçtiği belki de önemli kavşak olması itibariyle, bu topraklarda cereyan eden tarih, geçmişten bugüne kadar gelmiş ve buralarda yaşanan tarihsel kesit halen yörenin bilge insanlarınca yayılıyor ve konuşuluyor…
BURASI OSMANLI’YA 500 AKÇE VERGİ VERİRDİ
Batman'da hafta sonu hava, buz kesti.
Hava güneşliydi ama 2973 Metre yükseklikteki Mereto Dağı’ndan gelen kar havası, Batman şehir merkezine kışın soğuğunu taşımıştı.
Sabahın erken saatlerinde önce Bismil’in Harmanlı köyündeki Güney Çalıktepe’deki 4 petrol kuyusunda 1.5 ay önce sondaj çalışmalarına başlanıldığını haberleştirmiştik.
Kuyuda kaliteli petrol bulunmuştu.
3-4 Gün öncede atbaşının kurulduğu saha artık o çevrede oturanlar için yeni umut olmuştu.
Salat ve Çöltepe’yi geride bırakıp Batman çayına komşu Diktepe-Xıncıka’daydık.
Batman-Diyarbakır karayolunun bitişiğinden geçtiği Kaleşadi höyüğünün olduğu Diktepe’ye çıktık tecrübeli fotoğraf sanatçısı ve ustası İrfan Tapan’la.
Sayısız kez önünden geçtiğimiz ama ilk kez zirvesine çıktığımız Kaleşadi höyüğünün zirvesinden Batman Çayı ile petrolün başkentini gözlemlemenin belki de en iyi yerlerinden biriydi.
Bu bölgede en önemli höyükler, yerleşim birimleri ve yapılar arasında Kaleşadi, Gre Reş, Gre Çello ve Memikan köprüsü de yer alır.
Kaleşadi höyüğünün zirvesi bizi heyecanlandırdığı kadar bir o kadar hüzünlendirdi.
Defineciler, o antik yerleşim biriminin zirvesini köstebek gibi delik deşik etmiş.
12 Ayrı yerde kaçak kazı yapan defineciler, höyüğü tabiri caizse kevgire dönüştürmüş.
Yer yer 10 metre kazının yapıldığı o höyük alanında kazılmadık yer bırakılmamış.
Batman Çayı, 1926 yılında Elmedina’yı haritadan silmişti.
Osmanlı döneminden sonra da defineciler, Kaleşadi höyüğünün sonunu getirmiş.
1530 Yılında Osmanlı döneminde antik yerleşim birimlerinden Kaleşadi’de oturanlardan yıllık 500 akçe vergi alınırmış.
Batman Çayı kenarında her şeye hakim o tepede oturanlar, en güvenli yerde yaşamlarını sürdürürlermiş.
Defineciler, arkeologlardan önce gün yüzüne çıkardıkları tarihi objelerden seramik, sırlı taşlar, sönmüş kireç vb gibi birçok eser parçasını o tarihi höyüğün zirvesinde görmek mümkün.
O kadar zengin bir coğrafyadayız ki, adımınızı attığınız her yerden tarih fışkırıyor.
Henüz gün yüzüne çıkarılmayan gizemini koruyan kim bilir daha ne tarihi yerler var bu zengin coğrafyada…
GRE REŞ’TE FİLİTE KUTO!
Batman’a Batı’dan baktığımız manzaranın bir başka adresi de Kuzey bölgesiydi.
Kıra Dağı’na komşu Gre Reş, bir diğer adıyla Karatepe köyündeydik.
Karatepe de eski bir yerleşim birimi.
Uzun yıllar azınlıkların yaşamlarını sürdürdükleri bu eski yerleşim birimlerinde, Kürtçe isimlerin hala kullanılıyor olması o köylerde yaşayanları bir hayli memnun etmekte.
Gre Reş köyüne komşu Badereş, 1846 yılında Osmanlı’nın idari teşkilat şemasında Elmedina-Beşiri nahiyesinin küçük bir köyü idi.
1862’de yaşanan bir olay; günümüzde halen unutulmamış.
Reşkotan ovasının önde gelenlerinden Filite Kuto, kıtlık ve yokluğun yaşandığı o yıllarda; Beşiri ovasından geçen kervanlardan vergi-haraç almadan bırakmazmış. Bitlis-Baykan bölgesinden Atmanken aşiretinin temsilcileriyle Badereş’teki kaynak suyunda yaşanan kanlı olay, dengbejlerin destansı anlatım ve klamlarıyla bugüne kadar bize ulaşan çatışmanın faturası çok ağır olur.
Kıra Dağı’nın derin kayalıklarının altından çıkan buz gibi sular çevresindeki yerleşim birimlerine o zaman olduğu gibi bugün de hayat vermiş.
Son yağışlar ekili alanlara hayat vermiş.
Doğa kış uykusundan uyandı, uyanacak.
Baharın müjdeleyicisi Nergisler, ki dünyanın hiçbir yerinde Batman’daki kadar güzel kokan Nergis yoktur ve şimdi bu Nergisler tüm kaldırımları süslemiş.
Eski yerleşim birimlerinde hüzün dolu hikayeler var.
Zaman zaman geçmişimizi anmak adına bu hikayeleri köşelerimizde yazacağız.
Özetle; Batman Batısı, Kuzeyi ile bütün yönleriyle çok güzel ve tarihi mekan olması bakımından da çok değerlidir.
Sağlıkla kalın…
