Malumunuz olduğu üzere günümüzde pek çok esnaf işlerin iyi olmadığından ve yüksek kira bedellerinden şikâyetçi ve birçoğu da bu sebepten işyerini kapatmak zorunda kalıyor. Bu durumun ortaya çıkmasının tabi nedenleri de var. Ancak öyle sanıyorum ki esnaf, bunun farkında değil. İşlerin iyi olmamasını ve yüksek kira bedellerini bahane eden esnafın çuvaldızı kendine iğneyi başkalarına batırması gerekiyor.

Öncelikle esnafın şunun farkına iyi varması gerekiyor. Günümüzde teknoloji ve internet hızla gelişiyor, tüketiciler, tüccarlar ve üreticiler bu durumu kendi lehlerine çevirebilmek adına bilişim çağından çok iyi bir şekilde istifade ediyor. Bu şekilde kendilerine ikamet ettikleri yerlerin çok ötesinde daha geniş bir pazar alanı oluşturmaktadırlar. Yani Batman’daki esnafların yurtiçi ve yurtdışında sanal pek çok rakibi bulunmaktadır. Bu kadar çok rakibe rağmen para kazanmak ve iş yapmak için esnafın ticari noktada dersine iyi çalışması gerekir.  Tüm bu şartlar içinde esnaf ticari zekâsını kullanarak tüketici pazarındaki payını alabilmek için yapması gerekenleri ortaya koymalıdır.

İnternet alışverişleri neden her geçen gün bu kadar artmaya ve esnafında işleri bir o kadar azalmaya başlıyor? Günümüzde artık esnafların sattığı her ürünü internetteki alışveriş sitelerinden çok daha uygun fiyata alabilmek mümkün. Tüketici bir ürünü alacağı zaman internetten az buçuk bir fiyat karşılaştırması yapıyor. O nedenle esnaf sattığı ürünlerini internet pazarını da hesaba katarak fiyatlandırmalıdır. Örneğin mağazada 180 lira fiyatı olan ayakkabıyı geçen sene 110 liraya  bu sene de aynı model ayakkabıyı 80 liraya aldığımı belirteyim. Yine sezonunda 300 lira gibi fiyatlandırdığı bir ürünü sezon sonunda yüzde elli,  yüzde yetmiş gibi indirimlerle  100 - 150 elli lira gibi fiyatlarla satınca müşteri en az yarı yarıya  kazandığını düşünmüyor değil. Müşteriyi internet alışverişine yönlendiren etken sadece fiyatta değil üstelik. Müşteri ilişkileri de çok önemli bir husus, esnafın müşterilerle olan iletişimi ve pazarlık esnasında kullandığı dil de çok önemli bir faktör. Birçok kere bazı esnafların yakışıksız ifadelerle ile müşterilere kaba davrandığına   şahit oldum. Az çok okuyucuların da benzer hadiselere tanık olduğunu düşünüyorum. Burada bazı esnaf kardeşlerimi tenzih ederim. Bu ifadeler ile onlara da haksızlık etmek istemem. Çok iyi ve ilkeli çalışan esnaf kardeşlerimizin olduğunu da belirtelim.

Özellikle de aldığınız bir ürünün değişimini yapmak istediğinizde veya üründe her hangi bir sorun olduğunda değiştirmek gerçekten ciddi bir sıkıntı halini alıyor.  Bu arada babamın da esnaf emeklisi olduğunu belirteyim. Babamın bize  “Müşteri daima haklıdır” nasihati kulağımdan hiç çıkmıyor. O söz bugünlerde pek anlamlı olmasa da önemi çok daha iyi anlaşılıyor.

Diğer taraftan internetteki güvenilir alışveriş sitelerinde yapılan alıverişlerde çok daha uygun ve taksitli fiyatlar ile tüketicilere alışveriş imkânı sunulurken, tüketici haklarına da harfiyen önem gösteren bu mağazalar sebepsiz şartsız ürün değişimi ve para iadesi ile vatandaşın internet alışverişine yönelmesini sağlıyor.  Ücretsiz kargo seçeneği ile kapının önüne kadar sattıkları ürünü getirmeleri de ayrı bir alışveriş nedeni olarak gösterilebilir. Esnafın bu koşullar altında iş yapamaması kaçınılmaz olmaktadır. Esnafın burada oturup bu koşullar altında internet mağazalarıyla rekabette ne gibi avantajları müşterilerine sağlayabileceğini gözden geçirmesi ve ona göre ticari bir anlayış geliştirmesi gerekmektedir.

Öte yandan yüksek işyeri kiralarından şikâyet eden esnafın işyerini kiralarken işyerinden beklentilerini gerçekçi bir bakış açısıyla değerlendirmesi gerektiğini düşünüyorum. Kira bedelleri arz talep dengesi ile oluşmaktadır. Kendileri belli mekânlardaki işyerlerine bu denli talep göstermezlerse kira fiyatları da bu denli yükselmez. Söz gelimi piyasa değeri elli bin lira olan bir aracı,  altmış bin lira olarak satışa çıkaracak olsak satılır mı sizce? Satılmadığı zaman haliyle arz talep dengesinde değeri ne ise o fiyata kadar düşecektir. Kira bedellerini bahane edeceklerine yukarıda da ifade ettiğim gibi bir işe girişecekken o işten beklentilerini, ticari ahlak ve ilkelerini oluşturmadan işe başlamamalı ve tecrübe sahibi olmadığı işlere yüksek sermaye ile de girmemelidir. Günümüzde esnaflık yapmaya başlayan bazı kardeşlerim bu işi yaparken ne  yazık ki ileriyi düşünerek o işe başlamıyor. Yüksek beklentilerle kısa zamanda zengin olma çabasına giriyor. Soruyorum size 10 yıla kadar açık kalabilmiş kaç dükkân var? Hatta daha da düşürelim beş yıla kadar açık kalabilen kaç dükkân var? Nerde o eski babadan kalma dükkânlar, kuşaklar arası süregelen ticari işletme mantığı?

Ekmek teknesi, günümüzde ne yazık ki eleme teknesi olarak görülüyor. İşini sahiplenmek ve geçimini sağlamaya çalışmak bir yana o işten beklediği yüksek kazancı sağlayamadığı için yüksek beklentilerle açtığı dükkânı eleyip bir başka işle şansını deneyen esnaflar var. Esas, önce geçimini sağlayacak bir ekmek teknesi olmalıdır. Sonrasında yukarıda saydığımız dürüstlük, samimiyet, ilgi, alaka ve güler yüz zamanla kazandıracaktır. Dekor ile müşteri kazanma anlayışı çok da sağlıklı bir anlayış değildir. Benzer işyerine dekor ile üstünlük sağlayabileceği düşüncesi ile zarar eden birçok esnaf tanıyorum. Bir işyerini cazip kılan sadece dekor ve vitrin değildir. En önemlisi o esnafın kaliteli iş, ürün ve hizmetidir.

Bu yazıyla amacım okuyucuya internet alışverişin daha cazip olduğunu anlatmak değil, aksine hepimiz için esnaftan alışveriş yapmanın şehrimiz adına daha yerinde olacağını ifade etmektir. Her ne kadar internet alışverişlerinin cazip yönleri varsa da esnaftan alışveriş yapmanın da sağladığı faydalar çoktur. Bir kere esnaflar yaptıkları iş sayesinde mülk sahiplerine kira ile katkı sunmaktadır. Öte yandan personel istihdam ettikleri için kentimizdeki birçok işsize iş kapısı olmaktadır. Yine esnaflar arasındaki karşılıklı iş ile esnaf birbirine ekonomik katkı sağlamaktadır. Esnafların internet ortamında erişemeyeceğimiz dostlukları ve kaliteli hizmetleri de ayrıca sayılabilir. Tüm bu ifade ettiğim hususları göz önünde bulundurarak esnaf kardeşlerimin vizyonunu gözden geçirip, bilişim çağına uygun online alışverişle rekabet edebileceği yeni bir ticari anlayış geliştirmesi gerekmektedir.

 Esnafların kepenklerini kapattıkları günlerinin geride kalmasını diler; hayırlı, bereketli, bol kazançlı güzel günleri görmelerini temenni ederim.