Geçenlerde her ay evime gelen yüz liranın üzerindeki elektrik faturasını alıp derein düşüncelere daldığımda konuyu biraz araştırayım dedim. İmdadıma Nurettin Değirmencinin ( Elk. Yük. Müh.) grup üyeleri ile paylaştığı bir yazısı yetişti. Anlaşılan kendisi de aynı dertten muzdarip. Yazıyı okuduğunuzda nasıl bir vatandaşlık müamelesi ile karşı karşıya kaldığımızı da öğrenmiş olacağınızı sanıyorum. Geçmiş olsun diyerek yazıyı paylaşıyorum.
“Kapı çalındı, bir genç elektrik faturasını verdi; faturayı alıp ayrıntılı inceledim.
Tüketim miktarı Birim fiyat Tutar
Gündüz 236.000 KW 0.136102 32.11
Akşam (Puant) 112.000 KW 0.253571 28.40
Gece 118.000 KW 0.051610 6.09
Toplam 466.000 KW 66.70 TL
Buraya kadarki hesaplar Elektrik İdaresi ile yaptığım sözleşmeye uygun gözüküyor.
Vatandaş olarak evimde elektrik enerjisi tüketmiş olduğundan, yazılı sözleşmeye uygun bedelini (Yüksek ya da normal) ödemem gerekir.
Faturanın devamını okuyunca, önce gözlerim fal taşından azıcık fazla büyüdü, sonra şaşkına döndüm. Bugüne kadar neden elektrik faturalarımı incelemedim? Diye, kendi kendime kızdım.
Elektrik idaresi, “Biz size elektriği üretim merkezinde satıyoruz. Dolayısıyla oturduğunuz şehre kadar elektriği iletmenin, şehir içindeki dağıtım sisteminin, size hizmet etmenin, sayaç okumanın, kayıp ile kaçakların bedelini ödemeniz gerekir. Biz kayıp ile kaçaklara engel olamıyoruz ama sizlere oldukça başarılı hizmet sunuyoruz. Elimizde olmadan sıklıkla meydana gelen kesintileri, bizler gibi görmezlikten geliniz. Bakan kör, işiten sağır olunuz. Mümkün oldukça arızları kısa sürede gideriyoruz ama burası Almanya, Japonya ya da Amerika değil. Nihayet biz Ortadoğu ülkesi kurumuyuz. Doğaüstü güçler yardım ederse arızlar azalır, sistem daha kötü işlemez. Sistem kötü hale gelirse, vereceğiniz bedel yüksek olur; bunu unutmayınız.” Diyor. Ayrıca, “TRT radyo ve televizyonlarının yayınlarını sürdürmesi gerekir; bunun bir bedeli var. TRT yöneticileri çok sayıda uyuyan ve ayrıcalıklı personel besliyorlar. Yaptıkları kaliteli programlarla yeterli reklam toplayamıyorlar. TRT giderlerini karşılayamıyor, onu siz karşılayacaksınız.” Diye, devam ediyor. Fatura sonunda, “Vatandaş olarak sırtınıza yüklenen ek vergileri ödemek zorundasınız” diye, yazı bitiyor.
İdarenin yazıyla söylediklerini rakamlara dökelim:
1-Kayıp-Kaçak bedeli 466.000 X 0.0233047 = 10.86 TL
2-Personel hizmet bedeli 466.000 X 0.0036266 = 1.69 TL
3-Sayaç okuma bedeli 466.000 X 0.0010300 = 0.48 TL
4-İletim sistemlerini kullanma bedeli 466.000 X 0.0072532 = 3.38 TL
(Elektriği üretim merkezinden şehre getirme bedeli)
5-Dağıtım bedeli 466.000 X 0.0325322 = 15.16 TL
(Elektriği şehirden evime getirme bedeli)
6-TRT payı 66.7 X0.02 1.37 TL
7-Enerji fonu 66.7 X 0.01 0.68 TL
8-Elektrik Tüketim Vergisi 66.7 X 0.05 3.42 TL
Ara toplam 103.64TL
9-KDV (%18) 18.66 TL
Toplam 122.30 TL
Elektrik sistemlerinin, doğa yasaları gereği, mutlaka kayıpları olur. Gelişmiş ülkelerde kayıp miktarı yüzde beş (%5) civarındadır.
Türkiye’de kayıpların oranı yüzde yirmi dört (%24) civarında dolaşır.
Kayıp-kaçakların dört kaynağı vardır.
1-Zorunlu kayıplar,
2-Eski, yıpranış, yetersiz iletim ile dağıtım sistemi,
3-Hırsızlıklar,
4-Kayıpların önemli bir kısmı ayrıcalıklı tüketim merkezlerinden kaynaklanıyor. Örneğin, camiler ve bağlı kısımlar (Lojmanlar) bedava enerji tüketiyor.
Sorular:
+Ben elektriği, evimde değil de üretim merkezinde satın alıyorsam; sayaç neden evimde bulunuyor?
+Elektriği evimde sayaç ile teslim alıyorsam; üretim merkezinden sonraki yollarda oluşan kayıplara, yollardaki hırsızlıklara, personel giderlerine, sayaç okunmasına, ayrıca iletim ve dağıtım bedeline neden katlanıyorum?
+Ayrıcalıklı tüketicilerin bedelini neden ben karşılıyorum?
+Ara toplamdan gördüğünüz gibi, elektrik tükettiğim için ödediğim değişik vergilere tekrar KDV ödüyorum. Bu hangi mantık ve yönteme uyuyor?
Toplumlarda:
1-Açık baskılar ya da vergiler,
2-Gizli baskılar ya da vergiler olur.
Budist rahip protesto eyleminde; bu kadar yüksek ses çıkarmaya gerek var mı?
Ses çıkarılmadığında sırtınıza binen yükler gizlice ağırlaştırılır.
Denetlenmeyen yöneticiler zorba olur; hem kendilerine, hem yönettikleri insanlara kötülük yaparlar.”
