Batman İl merkezi yerleşim yeri açısından yeni bir yerleşim yeri olmasına rağmen ilçeleri ile birlikte ele alındığında geçmişi milattan önce 10 bin yıllarına dayanan bir coğrafik alan. Atın ilk evcilleştirildiği, ilk tohumların üretilip kullanıldığı, üzerinde birçok medeniyetin yaşadığı, mağara döneminde kalabalık nüfuslara ve zengin petrol yataklarına sahip olan bir alan.
Her ne kadar 1800’lere kadar Batman ismi ile varlığını sürdüren bir köyün var olması tarihi belgelerde sabit ise de yeni dönemde kent merkezinin tanımlanması El MEDİNA (ya da EL MED İa)yerleşim birimi ile ilişkilendirilmiştir. Bu da meselenin idari yönden ele alınmasından kaynaklanmaktadır.
İluh (êla Xan) yerleşim yeri de Sümerler zamanından kalma bir höyük’ün tepesinde kurulan ve kentin çekirdeğini oluşturan merkezdir.
1926-27 senelerinde Batman Çayı kenarında kurulu bulunan El Medina’nın suların taşması ile yok olmasından dolayı o zamanlar resmi nahiye olan okulu, karakolu, camii bulunan yerleşim merkezi Kobine taşınır. Mevcut yerde ise sadece İluh köyü bulunmaktadır.
Ancak Petrol arama çalışmalarının başlaması ile birlikte bu alanın da talihi değişir. Alan bu gelişmeler üzerine önce nahiye ardından da 1955’te Belediye 1957 tarihinde ise İlçe statüsüne kavuşur.1990 tarihinde alınan bir kararla da Batman Türkiye’nin 72. İli olarak kayıtlardaki yerine alır.
Ancak kentin asıl tarihi ilçelerinde yatmaktadır. Çünkü Hasankeyf, Gercüş, Kozluk ve Sason gibi çok eski tarihlere tanıklık etmiş ilçelere sahiptir. Mesela Kozluk ilçesine bağlı Dahlik köyünde yapılan kazılarda ilk bezelye (Mercimek vb)tohumlarının burada evcilleştirilip kullanıldığı tespit edilmiştir. Raman dağı eteklerinde yapılan kazılar ve incelemelerde Atların burada evcilleştirilip kullanıldığı tespit edilmiştir. Hasankeyfte yapılan kazı ve incelemelerde MÖ. On bin yıllarına kadar uzanan toplu yaşam izlerine rastlanmıştır.
Millattan sonraki dönemde de bu yerleşim yerlerinin bölgenin merkezleri konumunda olduğunu görmekteyiz. Sason, Kozluk ve Hasankeyf bu tarihe sahip yerleşim yerleridirler. Bu alanda bulunan kaleler ve diğer tarihi eserler bunun somut göstergesini oluşturmaktadır.
Lakin ne yazık ki kentin tarihi dokusunun ortaya çıkarılması ve tanıtımı konusunda yeterli düzeye gelebilmiş değiliz. Zengin tarihsel geçmiş yerine son dönemdeki durum ve petrol ön planda bulunmaktadır.
Bu konudaki kaynakların sınırlı olması nedeniyle kentin tanıtımına katkı sunmak amacı ile bu alandaki bilgileri toparlamaya çalıştık. Bu konu ile ilgili yapılan çalışmaları inceledik ve yararlı olacağına inandığımız bilgileri “Batman ve ilçeleri Tarihi” kitabımızda topladık. Bu çalışmada birçok arkadaşın emeği var. Batmanda yaşayan fotoğraf sanatçılarının, araştırmacıların, bilim adamlarının, yöneticilerin, tarih severlerin hepsinden destek aldık çalışmalarından faydalandık. Hepsine teşekkür ediyorum.
Kitapta mutlaka bir dizi de eksiklik bulunacaktır. Dilerim ki bundan sonra bu tür çalışmalar yürütecek arkadaşlarımız bu eksiklikleri kapatır ve bizleri yeni eserlerle sevindirirler.
Kitap sadece tarihsel geçmişten oluşmuyor. Günümüz Batman’ını da sizlere aktarmayı uygun gördük.
Batman ismi nereden gelmektedir?
Batman da sağlık alanında kapasite nedir?
Kaç okulumuz ve Öğrencimiz bulunmaktadır?
Tarım ve Hayvancılık kapasitemiz nedir?
Kültür ve Turizm kapasitemiz nedir?
Gelenek ve göreneklerimiz nasıldır?
Hangi Aşiretlere bulunmaktadır?
Batmanın ünlü yemekleri hangileridir?
Batman hangi yazarları yetiştirmiş hangi sanatçılara ev sahipliği yapmıştır?
Bugüne kadar Kaç Kişi Belediye Başkanlığı yapmıştır?
Batmanı yöneten kaymakam ve valiler kimlerdir?
Batmanlı Bakan ve Milletvekilleri kimlerdir?
Kaç Köyümüz vardır?
Bu köylerin eski ve yeni adları nelerdir?
Belediye sayımız kaç?
Batmanın nüfusu yıllara göre nasıl değişmiştir?
Soruların sayısı elbette artırmak mümkün bu ve benzeri bütün sorularınızın cevabını kitapta bulabilirsiniz. Kitap Batmanın ilk yayınevi olan BATMANE yayınevinden çıktı ve 294 sayfadan oluşmaktadır.
Bu konudaki çalışmalara bir katkı sunabilmiş isek ne mutlu bize…
