Tur Abdin bölgesinde diğer Doğu kiliselerine de öncülük eden manastır hareketi 4. Yüzyılda Mısırlı Mor Evgin tarafından başlatılmıştır. İzlo (Bagok) Dağına kurulan ilk manastırı diğerleri izlemiş ve kısa sürede Tur Abdin bölgesinde çok sayıda manastır kurulmuştur. Süryanice’de Hizmetkarlar Dağı anlamına gelen Tur Abdin adının bölgeye Romalılarca manastırlarda yaşayan keşişler nedeniyle verildiği kabul edilmektedir. Süryani Ortodoksların en önemli manastır ve kiliselerinin bulunduğu Tur Abdin bölgesinin sınırları, batıda Mardin, kuzeyde Hasankeyf, doğuda Cizre ve güneyde Nusaybin’e kadar uzanmaktadır. Tur Abdin bölgesindeki Süryani Ortodoks Manastırları, aynı zamanda Süryani Kültürünün de korunup, geliştiği merkezler olmuş, manastırlar sayesinde kültürel süreklilik sağlanmıştır. Günümüzde Anadolu’da varlığını sürdüren yedi manastırın tamamı Süryani Ortodokslara aittir, ancak insanlığın da ortak kültürel mirası olan tarihi manastırları koruyup, geleceğe taşımak ülkemizin imajı açısından da büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada öncelikle kültürel miras bağlamında Süryani Ortodoks Manastırlarının öneminden ve tarihsel geçmişinden söz edilmiştir. Batman’ın her köşesinde onun kadim geçmişini hatırlatan izler bulunmaktadır, bunlardan biri de Mor Kuryakos Manastırıdır. Tur Abdin olarak adlandırılan tarihsel bölgede ve Batman ilinin Beşiri ilçesinin Ayrancı (Zercel) köyünde bulunan Mor Kuryakos Süryani Manastırı 20.yüzyıla kadar dini merkez olarak kullanılmış önemli bir yapıdır. İlk olarak 5.yüzyılda inşa edildiği sanılan manastır halk arasında yapımında siyah bazalt taşların kullanılmış olması nedeniyle Kürtçe’de siyah manastır anlamına gelen Dera Kira olarak da adlandırılmaktadır. Manastırda geçmişte Beşiri Süryani Metropolitinin ikamet ettiği ve işlevini 1960’lı yıllara kadar sürdürdüğü bilinmektedir. Daha sonra terk edilen ve kullanım dışı kalan manastır harabeye dönmüştür. 2012 yılında tarafımca hazırlanan bir Bilimsel Araştırma Projesiyle (BAP) manastırın turizme kazandırılması için ilk çalışmalar başlatılmıştır. Batman Müze Müdürlüğü tarafından günümüze dek süren restorasyon çalışmalarıyla manastır yeniden ayağa kaldırılmıştır. Mor Kuryakos Manastırı’nda yapılan çalışmalar sonucunda hem Batman yeni bir turizm merkezi kazanmış hem de Batman’a gelen turistlerin görecekleri yer sayısının artması sayesinde ilde kalış süresinin uzaması sağlanmıştır. Bu çalışmada Mor Kuryakos Manastırının tarihsel geçmişi anlatılmış, son on yılda yapılan çalışmalarla elde edilen sonuçlar değerlendirilmiş, manastırın geleceğine ve Batman turizmine olası katkılarına yönelik betimleyici bir analiz yapılmıştır.
EZİDİLER’İN GERİ DÖNÜŞ SERÜVENİ!
Batman’ın yerel basın tarihi incelenerek şimdiye kadar aldığı yol ve 1984 yılında yayın hayatına başlayan kentin ilk günlük gazetesi Batman Çağdaş’ın tarihsel gelişimi anlatılacaktır. Batman Çağdaş Gazetesi, il genelinde yaşayan tüm azınlıklara sayfalarında yer vermektedir. Bu azınlıkların başında da Ezidi’ler gelmektedir. Otuz-kırk yıl öncesine kadar Türkiye’nin en kalabalık Ezidi nüfusu Batman’ın ve özellikle de Beşiri’nin köylerinde yaşamaktaydı. Ezidilerin büyük bölümü Avrupa ülkelerine göç etmiş, Türkiye genelinde de Batman’da da nüfusları çok azalmıştır. Ezidi’lerin doğdukları topraklara geri dönüşüyle ve 2014 yılında Irak’ta yaşanan katliamlar sonrası Batman’a sığınan Ezidilerle ilgili haberler Batman Çağdaş Gazetesinde sıklıkla yer almıştır. Çalışmanın kuramsal çerçevesini oluşturan “Gündem Belirleme Kuramı” iletişim çalışmalarında sınırlı etkilerden güçlü etkilere dönüş paradigması içinde yer almaktadır. Gündem belirleme yaklaşımının en temel önermesi; medya, insanlara ne düşüneceklerini değil, ne hakkında düşünmeleri gerektiğini söyler, şeklindedir. Bu çalışmada “Batman Çağdaş Gazetesi, kırk yıla yaklaşan yayın hayatında ilde gündem belirleme konusunda ne gibi işlevlerde bulunmuş ve Batman Ezidilerini nasıl gündeme getirmiştir?” sorusuna yanıt aranacaktır. Batman Ezidilerinin geri dönüş serüveni Batman Çağdaş Gazetesinde yer alan haberlerden hareketle değerlendirilecektir. Bu çalışmada Batman Çağdaş Gazetesi’nin arşivinde bulunan ve son on yıl boyunca Ezidilerle ilgili yayınlanmış haberler taranmıştır. Buradan elde edilen verilerin yanı sıra literatür taramasıyla da toplanan diğer veriler betimsel analiz yöntemiyle değerlendirilecektir.
