KENTSEL DÖNÜŞÜM TÜRKİYE ÖRNEKLERİ Dikmen Vadisi Kentsel Dönüşüm Projesi:Kentsel dönüşüm uygulamalarında, bir örnek proje olarak gösterilen Dikmen Vadisi Projesi, uygulanabilirliği, imar planı, finansman biçimi, halk ve kamu arasındaki sağladığı işbirliği ile öncü ve başarılı bir proje olarak tanımlanabilmektedir. Bu proje, kamulaştırma yaklaşımı ve yeşil alan uygulamalarıyla özgün bir proje olarak sayılmaktadır. Projenin 1. ve 2. Etap uygulamalarından, gecekondu alanların sağlıklaştırılması amaçlanmıştır, ancak bu süreçte, kentsel rantlar ön plana çıkmış ve sosyo-kültürel amaçlar göz ardı edilmiştir. Bu yüzden, bölgenin eski yerlileri, yeni yaşam tarzına uyum sağlayamamış ve diğer gecekondu alanlarına taşınmışlar. Aydın İlinde Kentsel Dönüşüm Projesi:Bu projenin uygulaması 1995 yılında başlamış ve kent merkezini içeren kapsamlı bir planlama süreci olmuştur. Proje kapsamında: 23 adet Kentsel Tarama Bölgesi, 8 adet Kentsel Islah Bölgesi, 5 adet Kentsel Yenileme bölgesi ve 1 adet Kentsel Tasfiye bölgesi yer almaktadır Ancak, sosyo-ekonomik sorunlardan dolayı proje tamamlanamamıştır. Portakal Çiçeği Vadisi Kentsel Dönüşüm Projesi:Portakal Çiçeği Vadisi projesi, Ankara’ya modern ve kentsel standartları yüksek bir alan kazandırmayı hedeflemiştir. Bu projenin finansmanı kendi bünyesinde düşünülmüş ve kamu, özel sektör, arsa malikleri ve gecekondu sakinlerinin işbirliği ile üretilen değerin paylaşımı öngörülmüştür. Proje, uzlaşma ilkeleri çerçevesinde, proje değeri üzerinden herkesin pay sahibi olmasını amaçlamıştır . Kadifekale Kentsel Dönüşüm Projesi:İzmir kentinin eski yerleşim alanlarından olan Kadifekale, çok sayıda tarihi ve kültürel değere sahip bulunmakta ve bu yüzden, bu alanın kent ile bütünleşmesi, arkeolojik ve tarihi değerler ve bölgenin kimliğinin korunması amacı ile bu alanda kentsel dönüşüm projesinin uygulanması uygun görülmüştür. Kadifekale kentsel dönüşüm uygulamaları kapsamında, Kadifekale bölgesi heyelan riski nedeni ile uygunsuz yerleşim alanı olarak belirlenmiş ve tamamen boşaltılmıştır. Böylece, bölge gecekondulardan arınırken, bölgenin tarihi ve arkeolojik değerleri ortaya çıkartılmıştır. Uygulamalar sonucunda, bölgeye turizme yönelik potansiyeller kazandırılmıştır. Kadifekale kentsel dönüşüm projesi fiziksel açıdan incelendiğinde, heyelan riski nedeni ile bölgenin tamamen boşaltılması başarıyla gerçekleşmiştir. Ancak, bu örnekte de görüldüğü gibi, afet riski nedeniyle yerinde dönüşüm gerçekleştirilemeyen bölgelerdeki insanların yerleştirilecekleri yeni bölgelerin yer seçimi büyük önem taşımaktadır. Kadifekale kentsel dönüşüm projesi kapsamında, heyelan riski nedeniyle gecekondu bölgesinden taşınan insanlar yine “heyelan açısından riskli alan” olarak belirlenen ve Kadifekale bölgesinin çok yakınında olan Uzundere Toplu Konut alanı, Karabağlar ilçesine yerleştirilmişler. Bu konu proje kapsamında, önemli bir sorun ve çelişkiyi beraberinde getirmiştir (38). Elazığ Kentsel Dönüşüm Projesi: Elazığ kenti, hızlı nüfus artışı ve kentleşme sonucu, hem ekonomik ve hem mekânsal açıdan bir dönüşüm ve gelişim süreci yaşamış ve bu değişiklikler sonucunda düşük yoğunluklu gecekondu bölgeleri ortaya çıkmıştır. Özellikle 1980 sonrası, yerleşim ve sanayi bölgeleri, alışveriş merkezleri ve kamusal alanlar kent çeperine doğru yayılmıştır. Ancak, 2000 yılları sonrası, belediye ve Elazığ Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü aracılığıyla, kent çeperinde olan yerleşim alanları ve gecekondu bölgelerinin sağlıklaştırılması amacı ile kentsel dönüşüm projelerinin uygulanması uygun görülmüştür. Ancak, TOKİ'nin projeye dahil edilememesi ve özel sektörün belediye tarafından deprem riski nedeniyle kat yoğunluğu düşük tutulan Kesrik alanından istenilen düzeyde sermaye birikimini sağlayabileceği öngörüsünün oluşmaması nedenleriyle yerel yönetimin ve halkın talep ettiği yenileme süreci planlama aşamasında kalmış ve hayata geçirilememiştir. Ayrıca, Elazığ’da geleneksel kent dokusu üzerinden, kentin markalaştırılma sürecinde, Harput için kentsel koruma projeleri uygulanmamıştır (39). Bursa Kentsel Dönüşüm Projesi:Bursa’daki kentsel dönüşüm projeleri, 9 tanesi Bursa Büyükşehir Belediyesi Sınırları ve 10 tanesi Bursa İli sınırları içerisinde olmak üzere farklı bölgelerde uygulanmıştır. Belediye ve Toplu Konut İdaresi işbirliğiyle yürütülen projeler; Bursa Karacabey Hamidiye Mahallesi Kentsel Dönüşüm Projesi, Bursa Yıldırım Akçağlayan Bahçeleri Evleri Toplu Konut Projesi, Bursa Yıldırım Yiğitler Toplu Konut Projesi, Bursa Osmangazi Doğanbey Kentsel Yenileme Projesi olarak bilinmektedir. Tarihi binaların restorasyonu, gecekondu alanlarının sağlıklaştırılması ve sanayi bölgelerin yenilenmesi, Bursa’da uygulanan kentsel dönüşüm projeleri kapsamına yer almaktadır. Kentsel Dönüşüm Projesi kapsamında; rezidans tipi konutlar, alışveriş merkezi, 5 yıldızlı otel ve 2500 adet lüks konutun yapımı ve 50 bin metrekareyi aşkın bir meydanın oluşturulması amaçlanmıştır. Proje, kapsamında hak sahipleriyle sözleşme imzalanmış ve yıkım çalışmaları 1. ve 2. Etaplarında gerçekleşmiştir (12). Eskişehir Kentsel Dönüşüm Projesi:Riskli bölgelerde, sel ve diğer doğal afetlere karşı, sağlıksız yapılaşma ve zemin durumundan meydana gelen tehlikelerin ortadan kaldırılması; potansiyeli olan bölgelerin işlevselliğinin geliştirilmesi, ihtiyaç duyulan sosyal ve teknik donatıların ve kaliteli yaşam alanlarının oluşturulması proje kapsamında yer almaktadır. Projenin amaçları aşağıda belirtilmektedir: -Yaşanabilir ve güvenli kentsel alanların oluşturulması ve altyapı, sosyal ve teknik donatıların geliştirilmesi, -Fiziksel mekânın korunma, iyileştirilme ve geliştirilmesine yönelik uygulamaların yapılması, bu bağlamda, Eskişehir için büyük önem arz eden Porsuk Çayı’nın yeşil alanlar ile geliştirilmesi ve korunması, -Kent merkezinde, ekonomik aktivite ve fonksiyonlarını kaybeden yıpranmış boş ve çöküntü bölgelerin değerlendirilmesi -Kent merkezini fonksiyonel olarak canlandırmak ve konut ve ticari kullanımları bir araya getirmek -Potansiyel bölgelere işlev kazandırmak ve alana yeni kentsel fonksiyonlar getirmek -Alanda afet riski taşıyan ve güvenlik açısından problem oluşturan, ekonomik ömrü bitmiş ve mühendislik hizmeti bakımında yetersiz binaların yenilenmesine yönelik uygulamalar gerçekleştirmek -Ulaşım sorunlarını çözmek ve tüm bölgelere erişilebilirliği kolaylaştırmak amaçlı ulaşım sisteminde, yayalar, engelliler ve yaşlılara öncelik vermek -Kentte meydanlar, nirengi ve odak noktalarının geliştirilmesi ve oluşturulması.