Barış Arslan
*Batman Çağdaş, 570 gündür ‘Nostalji’ köşesinde bu şehrin sararan karelerini sizlerle buluşturuyor. Petrolcülerin kurdukları kent kabuğundan çıkıp koca bir şehre dönüşünce, o eski petrolcülerin öykülerinin öksüz kalmaması için de bu şehrin ilk günlük gazetesi Çağdaş, kasaba, İlçe ve İl dönemine ait kareleri yayınlamaya devam ediyor…
KALEM OLMAYINCA…
Yıl 1938. ABD’li yabancı petrol mühendislerinden sondajı devralan ilk yerli ve gönüllü petrol emekçilerinin öykülerini unutmak mümkün mü. TPAO Batman Bölge Müdürlüğü eski Spor Şefi Şehmus Öney’in, babası merhum Yusuf Öney, anlatıyor: “İlkokul mezunuydum. İlk petrol mühendisi Eyüp Cevat Taşman, bana görev verdi; ‘Amele işçilerin başında duracaksın. Ve petrol kuyusunda akşama kadar ne kadar boru bağlamışsanız, sayıyı ‘bana bildireceksiniz’ diye talimat verdi. Batman-Midyat sınırındaki Hermis sahasındaydım. Ben de kuyuya her boru indirildiğinde cebime bir taş koydu. O dönemler kağıt-kalem yoktu. Akşama kadar kuyuda ne kadar boru bağladığımızı cebimdeki taşları sayarak biliyordum. Bir gün Eyüp Cevat Taşman at üzerinde seyisiyle birlikte kuyuya geldi. ‘Ne kadar boruyu kuyuya indirdiniz’ deyince cebimdeki taşları çıkarıp verdim, taşları saydı. ‘Neden az boru bağladınız’ diye sorunca ‘Az bağladık ama sağlam yaptık’ diye cevap verdim. ‘Aferin, çalışmaya devam edin’ dedi ve atıyla dörtnala yanımızdan ayrıldı.
RAMAN’IN İLK KUYULARI
1930’lu Yılların ortalarında Batman-Mardin il sınırındaki bölgede petrol arama çalışmalarını sürdüren MTA ekibi, daha sonra Raman’ı keşfetmeye hazırlanıyordu. 1938 ila 39 yılları arasında Basbirin, Hermis ve Kerbent kuyularında umduğunu bulamayan ilk petrolcülerin hedefi Raman sahasıydı. 1939 yılının Nisan ayında petrol kulesini, Raman dağı eteğindeki Maymune boğazına taşıyan o dönemin petrolcülerinin yol hikayesi ilginçti. Midyat-Hasankeyf arasında o yol yoktu, Dicle nehrini geçecek köprü de olmayınca; petrol kulesi 350 kilometreyi bulan Midyat-Mardin-Diyarbakır yol güzergahından Maymune boğazına getirilmişti. İşte ilk kuyunun kurulduğu Maymune boğazının 1939’daki manzarası.
İLK RAFİNERİNİN İNŞAAT HALİ
Türkiye’de ilk petrol rafinerisi 1955 yılında Batman’da kuruldu ama bu rafineriden önce ise ilk küçük rafineri 1941’de Maymune Boğazında kurulmuştu. Romanya’dan satın alınan ilk ulusal rafinerinin temeli atıldığında, o dönemin petrol uzmanlarından Mehlika Taşman, Muhasebe Müdürü Süleyman Oktay ve dönemin işçileri, objektiflere böyle yansımıştı. Şimdi o rafinerinin yerinde yeller esiyor.
