İhsan Dörtkardeş
Her yeni yıla girilirken gazetelerde mutlaka “Bu yıl … gün tatil var” haberlerine rastlanır. Muhabir, önüne yeni yılın takvimini koyar, resmi ve dini tatil günlerini toplar, hafta sonu ile birleşebilecek bayramlar için ayrı bölüm hazırlar. Bu haberler her zaman geniş yer bulur.. Ardından yeni yıl için tatil planları yapılır ve yıl başlarında düzenlenen kampanyalarla ucuz uçak biletleri alınarak “Ekstra tatil” için bir anlamda hazırlık yapılır.
Günümüzde ileri teknoloji ve değişen toplum yapısı, geleneksel bayramları alıp götürerek, yerine tatil kültürünü yerleştirdi. Yaşı 50’nin üzerinde olanların çocukluklarındaki bayramların tadı, heyecanı ile özellikle bugünkü ‘Ekstra tatil’ anlamına gelen uzun bayram anlayışları arasında uçurumlar var. Geçmişte dini bayramlarda günler öncesinden temizliğe girişilirken, tatlılar yine birkaç gün öncesinden hazırlanmaya başlanırdı. Bayramda gelecekler için ikram edilecek limon kolonyalarının şişeleri doldurulurdu. Belki inanılmaz ama bayramda fırınlar son güne kadar kapalı kalacağından 2-3 günlük ekmek stokları yapılırdı. 10 gün öncesinden heyecanla çıkılan alışverişlerde alınan bayramlıklar özenle saklanır, ilk gün heyecanla bunlar giyilirdi. Çünkü yılda bir veya iki kez alınabilen yeni elbiseye herkesin gücü yetmezdi. Bu nedenle çocuklar için bayram yeni kıyafet, bayramlık harçlık almak, evdeki tatlıların yanı sıra komşulara giderek heyecan toplamak bayramların olmazsa olmazlarındandı. Toplanan küçük harçlıklarla mahalle aralarında kurulan seyyar lunaparklarda çocuklar doyasıya eğlenirdi.
Bayramın ilk gününde her evde bulunmayan sabit hatlı telefonların başında uzaktaki amca, dayı, hala, teyzeyi aramak bayramlaşabilmek için hat yakalama görevi görev biraz yetişkin çocuklara düşerdi. “Aradığınız yönde tüm hatlarımız doludur, lütfen daha sonra arayınız” uyarısı olmadan hat bulup uzaktaki yakınlara “İyi bayramlar dilemek” için neredeyse yarım günü ahize başında geçirenler olurdu.
Günümüzde ise ekonomik durumu biraz iyi olanlar için bayramın anlamı, yıllık izin ile bayram tatil arasına ‘Kaynak yapma hesabı’ile kapıyı kilitleyip ‘Ekstra tatile’ gitmek, dönüşte ise bunu ballandırarak anlatmak.. Turizm firmalarına düşen de bayramlarla gelen ‘Ekstra tatil’ fırsatını en iyi biçimde değerlendirmek..
Bayramlar güzeldir, özeldir. 1 ay tutulan oruç ardından ailelerin kaynaştığı, coşkuyu birlikte yaşayıp kucaklaştığı bu özel ve güzel günlerin anlamı günümüzde o kadar değişik ki. Artık bayramın anlamı; ekstra izin ile tatile gitme fırsatını bulmak, kredi kartı taksitlerini aylarca ödemek...
