Barış Arslan
*Batman-Diyarbakır il sınırında Boyacı köyünde dönemin tanınan simaları bir araya gelirdi. Merhum Seyid Bahattin Müjdeci’nin de aralarında bulunduğu il sınırındaki karede bulunanların çoğu aramızda yok. 1940 ve 1950 Yıllarda petrolü gün yüzüne çıkaran o eski petrolcülerin karşılaştıkları sorunlardan bir kesit kare…
İL SINIRINDA BİR KARE
Batman-Diyarbakır-Bismil sınırında bir hatıra kare. Komşu il Diyarbakır’ın Bismil ilçesinin Boyacı (Elebociya) köyünde 1955 yılında bir araya gelen köyün ileri gelenleri hatıra fotoğraf çekiyor. Siyah-beyaz karede Kalikiye köy sahibi merhum Seyid Bahattin Müjdeci ve yanındaki Boyacı köyünün tanınan simalarından Halit İnanç ve arkadaşları o anı ölümsüzleştirmişler. O karedekilerin çoğu hayata veda etti, geride ise bu tarihi kare kaldı.
URAL, ZOR KOŞULLARDA RAMAN'DA GÖREV YAPMIŞTI
Maymune Boğazı’ndaki küçük Rafinerinin İdari amirliği bir süre yapan Selahattin Özkan, 1940’lı yıllarda Batman’dan Diyarbakır’a gidebilmenin zorluklarını şöyle anlatıyor: “Diyarbakır’dan Ankara’ya gidebilmek için bir gün öncesinden gitmek zorundaydınız. Sabah 08.00 trenini kaçırırsanız, artık Diyarbakır’a ulaşmanız için o gün için mümkün değildi ancak Batman çayını sal ile geçerseniz mümkün olabilirdi. Ben de genelde sal ile yolculuk yapıyordum. Sal karşı tarafta kalınca, suyu geçmek için aracımızla akarsuyun ortasında kaldık. Sinan köylüleri imdadımıza yetişti. Küçük Rafineri Müdürü Şemsi Ağar’ın Maymune Boğazından gönderdiği arabayla yola çıkabildik. Yolculuk çile sayılırdı.”
“PETROL, ASFALT NİYETİNE YOLLARA DÖKÜLÜYORDU”
İlk petrolcülerden Abdurrahman Durukal, Raman Dağı’nda çıkan petrol arıtılmadan yollara asfalt niyetine döküldüğünü de itiraf ediyor: “Petrol çoktu, çıkan hampetrolü asfalt niyetine yollara döküyorduk. Büyük bölümünü de Diyarbakır Belediyesi’ne veriyorduk. Polonyalı rafinerici Mankiyeviç, küçük rafineriyi iki günde bir çalıştırıp hem ham benzin çıkarıyordu hem de motorin. MTA yönetimi tek çare olarak tamamen kendi imkanlarıyla yeni bir rafineri kurmayı kararlaştırmıştı.”
1948 YILINDA RAMAN YOLU ASFALTLANDI
Yıl 1948. Raman Dağı ile Batman arasındaki yol, MTA ekibince asfaltlanmıştı. Raman Dağı’nda petrol üretimi arttıkça Maymune Boğazı’ndaki küçük rafineri de yetersiz kalıyordu. Dönemin usta gazetecilerinden Niyazi Acun, Batman’a kurulan yeni rafinerinin öyküsünü de şöyle anlatıyor: “MTA Genel Müdürü İhsan Ruhi Berent, memleketin benzin, gaz yağı, mazot ve asfalt kaybı karşısında teknik bilgileri toplamıştı. Batman’a daha büyük bir rafineri kurmaya karar vermişti. Batman’da, demir yolu üzerine bu tesisat kurulurken, Maymune Boğazı’nda bulunan küçük rafineri de sökülüp parçaları Batman’a taşınmıştı. Ve Türkiye’nin ilk büyük rafinerisi Batman’da kurulmuştu.”
