Barış Arslan
*1934 Yılında dönemin Ekonomiden sorumlu Bakanı Celal Bayar, bölgede petrol aramalarının yapılması için ilk petrolcülerle toplantı düzenlemişti. MTA bünyesinde kurulan Petrol Gurubu Direktörlüğüne ise ilk petrolcü Cevat Eyüp Taşman atanmıştı. İşte Türkiye’de ilk petrolün hikâyesinden bir kesit kare.
BAYAR, PETROLCÜLERİ DİNLEMEŞTİ
1930’lu Yıllarda petrolün Türkiye’de aranmasının isteyenlerin başında dönemlerin Ekonomiden sorumlu Bakanlığı olarak bilinen İktisat Vekili Celal Bayar olmuştu. İlk petrolcülerden Hadi Galip Yener, Cevat Eyüp Taşman ve MTA Genel Direktörü A. Reşit Gencer ile bir araya gelen Celal Bayar, “İlk petrol kuyusunu Midyat ilçesinin Basbirin köyünde açın’ diye talimat vermişti. 1930’lu yıllarda bölgede petrol aramaları için arazi çalışmalarına ağırlık veren MTA’nın çekirdek kadrosu ilk kampı Basbirin köyünde kurmuştu.
PETROL SAHASINA KÖPRÜ KURDU
Petrol aramalarının ilk yıllarında Güneydoğu Anadolu bölgesini karış karış gezen MTA’nın Petrol Şubesi elemanları arı gibi çalışmıştı. İlk kampın kurulduğu Basbirin köyü yakınlarındaki petrol kuyusu için Savur yakınlarında köprü kurulmuştu. 1934 Yılında da yeşilliği ile bilinen Savur yakınından geçen üç gözlü köprüyü kuran MTA, ulaşım yolunda ciddi bir engeli aşmıştı. İşte 30’lu yılların ortalarında yemyeşil görünümlü Savur ve dibindeki MTA’nın ilk köprüsü.
İLKEL KOŞULLARLA SONDAJ
Kablolu sistem, bir başka deyimle ‘darbeli sondaj’ uygulaması Basbirin-1 petrol kuyusunda yapmıştı. Ucu sivri çok büyük bir çiviye benzer matkabın ucu köreldiğinde, yukarı çekilerek bugünkü demircilerin yaptığı ocakta kızdırılıp balyozlarla dövülerek, darbeli sondaj keskin bir halde kuyuya indirilirdi. Sondaj 2-3 yıl sürdüğü için petrol kuyularının çevresinde geçici binalar yapılırdı. Çalışanlar orada konaklardı.
PETROL, ONLARI BİRLEŞTİRDİ
Türkiye’nin ilk diplomalı petrolcüsü Cevat Eyüp Taşman kendisi gibi Garzan ve Raman sahalarını didik didik inceleyen ilk Paleontolog Mehlika Taşman’la Raman dağında evlenmişti. ABD’de Paleontoloji bölümünü okuduktan sonra MTA’da petrol şubesinde görev yapan Mehlika Taşman, hayat hikayesini şöyle özetliyor: “Garzan-1 kuyusunda görevlendirildik. Barakada kalıyorduk. Yer topraktı, üzerine hasır serilmişti. Odun sobası vardı. O dönemin koşulları böyleydi. Daha önce Cevat beyle araziye gitmiştik. Cevat Bey o zaman beğenirmiş. Annemle Garzan’a gittiğimizde bana evlenme teklifi etti. İkimiz mutlu bir yuva kurduk.”
