*Raman Dağı’nın dili olsa da Türkiye’nin ilk petrol mühendislerinin yaşam öykülerini anlatabilse. ‘Kara altın’ın bulunduğu ilk dağda yerli ile yabancı petrolcülerin arkadaşlıkları ve evlilikleri dillere destandı. Amerika’da petrol mühendisliği bölümünü okuyan Karadenizli mühendis Selahattin Malkoç, okul arkadaşı ‘Anna Maria Malkoç’u, Raman’a gelin getirmişti. Bir zamanlar Raman, petrolcülerin staj gördükleri Dağ’dı. İşte 1940 ve 50’li Yıllarda Raman’da bazı petrolcülerden geride kalan kareler…
RAMAN’A GELİN GELEN ABD’Lİ
Batman’a 20 kilometre uzaklıktaki Raman Dağı’nın dili olsa da 75 yıl öncesini anlatabilse. Orada yaşanan arkadaşlıklar, dostluklar ve Amerika’dan Raman’a gelin gelen Anna Maria’nın yaşam öyküsü, petrolün dağında iz bırakmıştı. Trabzonlu Selahattin Malkoç, 1950 yılında ABD’de eğitimini tamamladıktan sonra Türkiye’ye döndü. Malkoç, Maden Teknik Arama Enstitüsü’nün kalbinin attığı Raman Dağı’nda görev aldı. Petrol mühendisi bölümünü birlikte okuduğu ABD’li Anna Maria ile hayatını birleştiren Malkoç, Amerika’dan Raman’a gelin getiren ilk yerli petrol mühendisi idi. 1952 ile 1955 Yılları arasında Raman’da kalan ABD’li Anna Maria Malkoç, Raman’daki yaşamı kısa şöyle özetliyor; “İdareci ve mühendisler için yapılan 5 konuttan birinde kalıyorduk. O zamanlar banyoda alafranga tuvalet, duş ve lavabo vardı. Sıcak su termosifondan sağlanıyordu. Musluklardan akan cılız su, Dicle nehrinden pompalanarak geliyordu. Yokluklara rağmen Raman Dağı güzel bir yerdi. Haftada üç gün açık havada sinema günlerine giderdik. Lojmanlarda oturanlara günün her saatinde hizmet veren personel vardı. Raman’da gazino, okul ve çamaşırhane vardı. Evliliğimin en güzel yılları Raman’da geçti.”
COLORADO’DAN RAMAN DAĞINA
Aslen Kahramanmaraş-Andırınlı Rıfat Bayazıt, 1947 yılında açılan devlet parasız sınavını kazanıp ABD’nin yolunu tutmuş. Amerika’ya gittiğinde tek kelime İngilizce bilmeyen Bayazıt, 6 ay ABD’nin bazı eyaletlerinde dolaşıp dil öğrenmeye çalıştığını söylüyor; “Dil öğrendikten 8 ay sonra ABD’nin Colorado şehrinde Türkiye’den okumaya gelen Ferhan Sanlav ve Safa Özbey ile Maden mühendisliği bölümüne başladık.” Batman’da hem Bölge Müdürlüğü hem de TPAO Genel Müdürlüğü’nü yapan Bayazıt’la çalışan TPAO emeklisi Avni Şimşek, o dönemlerin yönetici profili ise şöyle anlatıyor; “Site Mahallesi’nde dönemin Bölge Müdürü Bayazıt, işe giderken tek bir gün bile makam arabasına bindiğini görmedim. Petrol emekçileriyle bir arkadaş gibiydi, o dönemin petrolcüleri yardımseverlerdi. Onların hakları hiçbir zaman ödenmez.”
MTA’NIN 1. VE 2’NCİ ADAMIYDILAR
Türkiye Petrolleri Batman Bölge Müdürlüğü’nden önce Maden Teknik Arama Enstitüsü’nün ‘petrol’ bulduğu Raman Dağı’nda 1. ve 2. adamı; Ali Dramalı ve Rıfat Bayazıt idi. O zamanlar barakalarda yaşamlarını sürdüren petrolcüler, başarılı çalışmalarıyla Ankara’da petrol sektörlerinin başınae geçmişlerdi. Ali Dramalı, Raman’daki görevinin ardından MTA Genel Direktörü olmuştu. Rıfat Bayazıt ise TPAO Batman Bölge Müdürlüğü’nün Üretim Müdürlüğü’ne atanmıştı.
RAMAN’DA 6 NUMARALI MAHALLE
Türkiye Petrolleri Batman Bölge Müdürlüğü Makine İkmal Müdürlüğü’nden emekli olan Avni Şimşek, 1945 ila 50 yılları arasında Maden Teknik Arama Enstitüsü’nün, açtığı ‘Raman 6’ numaralı kuyuda petrolün çıkmadığını hatırlatıyor ve ekliyor; “Raman’da şimdilerde günümüzde Yakıtlı köyü olarak bilinen ‘Zeve Alika’da üç büyük mahalle vardı. ABD’li Mühendisler, yerli mühendisler ile sondör işçileri için ayrı mahalleler kurulmuştu. Fakat mesai bitiminde herkes bir birini ziyaret eder, çay-kahve içer. Günün yorgunluğu öyle atlatılırdı. Raman Dağı küçük bir petrol kasabası gibiydi. Raman 6-kuyunun çevresinde otururduk. Raman-6’da petrol bulunmayınca, günümüzde halen sembolik olarak üretimde olan Raman-8’de çıkan ‘kara altın’ hepimizin yüzünü güldürmüştü.”
İŞTE TÜRKİYE’DE İLK RAFİNERİ EKİBİ
Yıl, 1940… Romanya’dan satın alınan ikinci el rafineri, Raman-2 ve Raman-3 petrol sondaj kulelerine komşuydu. Türkiye’de petrolcülük tarihinde iz bırakan bölge ise Batman-Hasankeyf karayolu güzergahındaki Maymuniye Boğaz idi. 1954 Yılına kadar asfalt ağırlıklı üretim yapan ilk rafineri ekibinde yer alanlar; Emin Esenoğlu, Şemsi Ağar, Ferdane hanım, Oğuz Avdan, Turgut Öğmen ve Yılmaz Özmen.
