*Petrolün dağı Batman’da 1940’li yıllarda 50’ye yakın ABD’li sondör ve baş sondör vardı. Rafineri üretime geçtikten sonra Amerikalılar bir bir Batman’dan ayrıldı. Petrol kentinin çekirdeği olan İluh’un 14 haneli olduğu dönemlerde küçük rafinerinin temeli atıldığında yarım milyon nüfuslu şehir yoktu. İşte Batman’ın dününe dair siyah-beyaz kareleri…
RAMAN’DA ABD’Lİ PETROLCÜLER
Tarih, 3 Mart 1948. Amerikalı sondör sayısı 50’yi aşkındı. Raman Dağı sahasının keşfedilmesinde büyük emeği olan ilk petrolcü Necdet Egeran, ABD’li sondör Raiders, Cevat Eyüp Taşman, sondör Colonel, Baş sondör Woody, Prof. De Lothzy, Vecih Bereketoğlu ABD’li sondör W. Palton. Bu karedeki petrolcülerin tamamı yaşama veda etti.
PİLOT RAFİNERİ’DE FIRINLAR
Yıl, 1948. Maymune Boğazından ilk küçük rafineriden sonra ilk pilot rafinerisinin kurulduğu yer; DDY Batman Gar istasyonuna bitişik alandı. Maymune’deki küçük rafineri ihtiyaca cevap vermeyince, DDY Batman istasyonuna komşu olan pilot rafineri de ilk fırınlarının montajının yapıldığı tarih ise 1948 idi. Pilot rafinerinin Batman ovasına kurulduğunda İluh-Tepebaşı’nın nüfusu 14 hane idi.
BATMAN’IN OLMADIĞI FOTOĞRAF
70 Yıl önce Batman diye bir şehir yoktu. Tepebaşı’nda İluh köyü dışında uçsuz bucaksız Batman’ın Ovası’nda, Türkiye’nin ilk rafinerisinin temeli atılıyordu. Rafinerinin temeli atıldığında petrol kentinin yerinde uçsuz bucaksız bir ova vardı. İşte Batman’ın 1948 yılında olmadığını belgeleyen siyah-beyaz kare.
İLUH VE KÜÇÜK RAFİNERİ
14 Haneli ‘İluh Köyü’ne küçük rafineriyi kuranlar, bugünleri hesaplamamıştı. 70 Yıl önce küçük rafineriyi kuranlar, Batman’ın bu kadar büyüyeceğini hesaba katmayınca, ‘petrol kent’i ile rafineri iç içe büyüdü, gelişti ve de ‘kara altın’a yenik düştü.
TAŞMAN VE BATMAN
İstanbul Robert mezunu Cevat Eyüp Taşman, 1910 yılında mezun olduğunda dönemin hükümeti tarafından ABD’ye gönderilen ve Columbia Üniversitesi’nde Maden Mühendisliği okuyan Taşman’ın yaşamının büyük bölümü Batman’da geçti. Eşi Mehlika Taşman’la Batman’ın çevresindeki petrol dağlarında ‘kara altın’ı didik didik arayan Taşman’ın adının emeğinin geçtiği TPAO’nun bulunduğu Site Mahallesi’ndeki giriş güzergahına verilmesi, eski petrolcüleri de sevindirmişti.
