Barış Arslan
*Batman-Mardin il sınırındaki Midyat ilçesi yakınlarındaki Basbirin-1 kuyusu Türkiye'de MTA’nın ilk petrol kuyusudur. 1324 Metrede ekonomik olmayan kuyuyu Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Celal Bayar ve Mareşal Fevzi Çakmak ziyaret etmişti. Petrolcüler, daha sonra Raman Dağı’nı keşfetmişlerdi. İşte o ilk kuyu ile o petrol emekçilerinden bir kesit kare…
İLK KUYUDA PETROL HEYECANI
MTA'nın 1934 yılında Batman ile Mardin il sınırındaki Midyat ilçesinin Basbirin köyü yakınında açtığı ilk kuyu, dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, Celal Bayar ve Mareşal Fevzi Çakmak'ı ağırlamıştı. Buharla çalışan Basbirin sondaj kulesinde 1324 metrede ekonomik değeri olmayan petrol, dönemin yöneticilerinin yüzünü güldürmemişti. O kuyu 16 Haziran 1936 yılında terk edilmişti. Kuyunun maliyeti ise 553.877.34 liraya mal olmuştu. Basbirin kuyusundan ayrılan MTA ekibi sırasıyla Hermis, Kerbent, Raman-1, Raman-2 ve Raman-5 kuyularını açmıştı.
SONDAJ KULESİ 44 BİN TL'YE ALINMIŞTI
13 Ekim 1934 tarihinde Basbirin-1 kuyusunu delen sondaj kulesi ikinci el olarak 44 bin liraya satın alınmıştı. Dönemin ekonomiden sorumlu Bakanı Celal Bayar'ın talimatıyla Türkiye'ye getirilen ilk derin sondaj makinesi zor nakliyat şartları altında Batman-Mardin il sınırındaki Basbirin köyüne getirilmişti.Buharla çalışan kablolu ve ikinci el kullanılmış sondaj kulesi 44 bin liraya mal olmuştu. Çok zor nakliyat şartları altında köye getirilen sondaj kulesi 1934'ün son aylarında sondaj çalışmasına başlamıştı. O dönemin Ekonomiden sorumlu Devlet Bakanı Celal Bayar, kuyuyu görmek için Ankara'dan kalabalık bir heyetle Basbirin köyüne çıkarma yapmıştı.
KULEDEN ASKERLİK GÖREVİNE
Petrolcülük tarihine adını altın harflerle yazdıran MTA'nın ilk Genel Müdürü İhsan Ruhi Berent, petrol arama çalışmalarının ilk yıllarında Amerika, Ankara ve Batman arasında mekik dokuyordu. Batman'ın ‘İluh’ olduğu dönemlerde daha çok Maymuniye Boğazı ile Raman Dağında konaklayan Berent, 13 Mayıs 1935 tarihinde askere giderken, kuyuda çalışan yabancı mühendislerle objektiflere böyle poz vermişti.
GARZAN’DA HAYATINI KAYBETTİ
İlkel koşullarla petrol arayan dönemin MTA ekibinde yabancı mühendisler ön plandaydı. ABD'li Samuel Russell, Garzan-1 kuyusunda sıkışan takımı kurtarmak üzere dinamit hazırlığı yaptığı sırada görünmez bir kazayla karşılaşmıştı. O korkunç kazada Russell, yaşamını yitirmişti. Samuel'in adı Garzan petrol sahasındaki o kuleye verilmişti.
