“RAFİNERİ VE TPAO’DA KİMSE
ÇALIŞMAK İSTEMEZDİ”
**9 Yıl süreyle Batman Rafinerisinde çalıştıktan sonra Sebze-Meyve Hali Komisyonculuğunu yaptığını belirten Karadoğan: “Eskiden ticarette iyi kazanırdık. O zamanlar TPAO bünyesindeki rafineride çoğu kişi çalışmak istemezdi. 1960’lı yıllarda Türkiye’nin işsiz ilçesi Batman’dı. İşçilere meyve yetiştirmekte zorlanırdık” diyor.
“1955’TE BATMAN’A GELDİK”
Komşu Diyarbakır ilçesine bağlı Doruk köyünden 1955 yılında Batman’a göç eden 99 yaşındaki Tahir Karadoğan, 9 yıl süreyle çalıştığı Batman Rafinerisi’nden istifa ettikten sonra kentin ilk sebze ve meyve hali komisyoncuları arasında yer almış. Batman’ın Bağlar mahallesinde oturan 12 çocuk babası Karadoğan, Batman’ın 1955 yılında belde olduğu günleri dün gibi hatırlıyor. 19 Mayıs mahallesine yerleştikleri dönemde İluh deresi kenarında kerpiç ocaklarında kerpiç üretip, kerpiçten ev yapan ailelerin ihtiyacını karşıladıklarını belirten Karadoğan: “Batman, küçüktü ama şirin bir yerleşim birimiydi. Batman’ın temeli o dönemlerde yeni atılıyordu. Beton bina yok denecek kadar azdı. Herkes kerpiç ev yapıyordu. İlk kırtasiyecilerden Şevket Çelebi ile çok miktarda kerpiç ürettik. Ağır bir işti ama ailemizin geçimini sağlamak için her işi yapmak zorundaydık” dedi.
“RAFİNERİDE 9 YIL ÇALIŞTIM”
Ülkenin ilk rafinerisinin Batman’da üretime başladığı 1955 yılından sonra bir süre petrol sektöründe de çalıştığını ifade eden Tahir Karadoğan, şöyle devam etti: “Batman Rafinerisi ile TPAO’da o dönemler kimse çalışmak istemezdi. Ben de 9 yıl süreyle Rafineride çalıştım. İş bulamayanlar rafineride çalışırdı. 60’lı yıllarda Batman, Türkiye’de işsizin en az olduğu yerdi. Güzel yıllardı. Ticarette de iyi kazanç vardı. Kimse işini bırakıp TPAO ve Rafineriye girmek istemezdi. Tanıdığım birçok işsizi Diyarbakır ve Ankara İşçi Bulma Kurumundan getirdiğim kartla iş sahibi yaptım. Sonradan Rafineriden kendi isteğimle ayrıldım. Ulu Cami girişinde Şen iş hanı yeni açılmıştı. Orada bir dükkan kiralayıp, sebze ve meyve satmaya başladım.”
“İŞYERİ KİRASI 2.5 LİRAYDI”
Ulu Cami girişindeki Şen iş hanının 1960 yıllarda petrol kentinde ticaretin ilk adreslerinden birinin olduğunu da şöyle anlatıyor Karadoğan: “O iş hanında dükkanlar da vardı ama hanın ortası açık sebze-meyve haliydi. Antalya’dan meyve getirtirdik. Batman, çok hareketliydi. Dışarıdan buraya gelen işçiler sebze ve meyve haline akın ederdi. Kısa sürede getirdiğimiz ürünler tükenirdi. Belde dönemlerinde bile Batman, bölgenin meyve ihtiyacını karşılardı. Kiraladığım iş yerine 2.5 TL aylık kira verirdim. Rafineride çalıştığım maaştan daha iyi kazanıyordum. O dönemler her işte bereket vardı.”
“ATATÜRK VEFAT ETTİĞİNDE TARLADA ATEŞ YAKILDI”
Cumhuriyetin kurucu Musta Kemal Atatürk’ün vefat ettiğinde 13 yaşında olduğunu ifade eden Karadoğan: “O zamanlar Bismil-Arpatepe köyündeydik. Çocuktum, Atatürk’ün hayatını kaybettiğini söylediler. Köylüler meydanda toplandı. Meydana yakın bir tarlada ateş yakıldı, yas tutuldu. Tüm köylüler o gün yas tutmuştu. Atatürk’ü görmedim ama köyümüzün ileri gelenleri o’nun Silvan ilçesine geldiğini bize hep anlatırlardı” diye konuştu.
“BAĞLAR MAHALLESİ ADINI BAĞ’DAN ALDI”
19 Mayıs mahallesinden sonra yerleştikleri Bağlar mahallesinin ‘bağ’dan ismini aldığını anlatan Karadoğan, şunları anlatıyor: “Bir zamanlar Batman’ın en ücra mahallesi Bağlar’dı. Çevre il ve ilçelerden gelenlerin kurduğu Bağlar’da çok büyük üzüm bağı vardı. O bağda çok kaliteli üzüm yetişirdi. İyi hatırlıyorum. Bağ bozumu döneminde Batman’ın dört bir yanından vatandaşlar o bağa gelirdi. Üzümün yanı sıra pestil ve pekmez bu bağdan karşılanırdı. On binlerce üzüm meyvesi vardı. Bağlar mahallesindeki üzüm o kadar kaliteliydi ki herkes bu üzümü alabilmek için bağ etrafında toplanırdı. Şimdi ki mahallemiz de ismini bu bağdan almıştı. Şimdilerde ise o bağın yerinde onlarca konut var. Keşke o bağ korunabilseydi.”
“İLK BAŞKAN, ESNAFI ANLIYORDU”
Batman’ın ilk Belediye Başkanı merhum Sait Ramanlı’nın sebze-meyve hali esnafının sorunların her zaman çözüm bulmaya çalıştığını da anlatmadan geçmeyen Karadoğan, eski günleri de şöyle özetliyor: “Şen İşhanından ayrılıp, şimdi ki Cumhuriyet meydanına yakın Emniyet karakolu bitişiğinde Batman’ın ikinci sebze-meyve hali açılmıştı. Zabıta görevlileri çalışma imkanlarımızı kısıtlıyordu. Özellikle el arabacıları zorluk çekiyordu. Sık sık Zabıta ile karşı karşıya gelirdik. Allah rahmet eylesin ilk Başkan Sait Ramanlı bize hak veriyordu. Bazen kızgınlığımızdan meyve yüklü kamyonu karakolun önüne getirip satış yapardık.”
“GENÇLER ÇOK ÇALIŞMALI…”
Batman’ın dört meyve-sebze halinde de ailece komisyonculuk yapan Karadoğan ailesinin büyüğü 99 yaşındaki Karadoğan, gençlere tavsiyelerde de bulunuyor; “Neredeyse yaşım 100’e geldi. Belki de uzun ömürlü olmamın bir nedeni de çok çalışmak. Allah’a şükür bugüne kadar Batman’ın tüm meyve hallerinde çalıştım. Eski arkadaşlarım ve yaşıtlarımın çoğu aramızda değil. Onları özlüyorum. Eski ticarette bereket vardı. Dünya var oldukça herkes çalışmak zorundadır. Bizler kısıtlı imkanlarla çalışıyorduk. Gençlere tek tavsiyem; çok çalışıp ailelerine destek olsunlar.”
