*Bu yılın ilk aylarında Batman Gazeteciler ve Yayıncılar Cemiyeti’nin gerçekleştirdiği ‘Batman’ın ekonomisi ve Ekonomik gelişmeler’ konulu panele katılan Pamukkale Üniversitesi İktisat Bölümü Öğretim Üyesi Batmanlı Prof. Dr. Mehmet İvrendi, kentin sosyal gelişimine büyük katkı sağlayan Site Mahallesi’ne dikkat çekmişti: “Site, Batman için iyi bir modeldi ama itiraf etmeliyim ki bir türlü geliştiremedik.”

*Site Mahallesi’nden önce 1948’de, 1200 rakımlı Raman Dağı’nda bile sosyal yaşam vardı. O dönemlerde 500 işçinin kaldığı Raman’da okul, voleybol, futbol sahası, gösteri ve sinema salonlarının olduğu Raman Dağı’nın hemen dibindeki Dicle nehri kıyısında bile o yıllarda plaj kurulması da düşünülmüş…

BİR ZAMANLARIN SİTESİ…
TPAO Batman Bölge Müdürlüğü’nün bulunduğu Site Mahallesi’nin temelinin atıldığı yıllar 1950’lilerin başıydı. O zamanlar Site Mahallesi’ne ‘Küçük Almanya’ yakıştırması yapılırdı.

1955’te TPAO’nun kurulmasıyla Batman’ın çekirdeği olan Tepebaşı’ndaki İluh’un karşısında modern bir mahalle yükseliyordu. O semtin adı da TPAO Sitesi idi.

TPAO’nun ilk petrolcüleri için en modern konutları ile sosyal tesisler inşa edilmişti.

29 Kasım 1953 Tarihli Millet Gazetesi’nde Site Mahallesi’ndeki ilk konutlarla ilgili haber ilginç.  Haberde şu görüşlere yer veriliyor:
“Batman ve Raman’da çalışan memur ve işçilerin ailelerinin en zaruri ihtiyaçlarını ve sosyal hayatlarının icaplarını temin ve tanzim ve bir mahrumiyet bölgesinin yıpratıcı şartlarından imkan nispetinde kendilerini kurtarmak gayesi ile kurulan site; 2 işçi apartmanı, 12 usta apartmanı, 4 ustabaşı apartmanı, 9 küçük tip memur apartmanı, 5 büyük memur apartmanı, 6 müstakil memur evi, ekonoma, fırın, mezbaha-buz imalathanesi, 2 trafo merkezi, misafirhane, hastane, ilkokul binası, ortaokul binası, su deposu, elektrik ve kanalizasyon şebekesinden ibaret olup Site’nin tüm inşaatı tamamlanmış.”

TPAO Sitesi, ilerleyen yıllarda eklemelerle daha da genişlemiş. Alt ve üst yapısıyla modern bir şehirleşmenin örneklerinden biri de TPAO Sitesi idi… 80’li Yılların sonlarına kadar Site’de neler yoktu ki? Alış-veriş merkezleri, misafirhaneler, yüzme havuzları, park-bahçeler, futbol sahası, tenis kordu, okul, camii, dinlenme yerleri ve açık ve kapalı sinema salonuyla Türkiye’nin dört bir yanından gelip petrol sektöründe çalışanlar Site’ye olan hayranlıklarını dile getirirlerdi.

Site’deki tesisler, uzun yıllar petrol şehrinin ekonomik ve sosyal hayatına canlılık kattı.

TPAO’nun Site Mahallesi’ndeki yeşil örtü bile havayı etkiliyor. Yaz sıcaklarında Site ile beton yığını olan kent merkezi arasında nereden bakarsanız bakın, 5-6 derece fark var.

1200 RAKIMLI RAMAN’DA ŞEN BİR YERDİ
Site Mahallesi’nden önce ilk petrolcülerin ‘kara altın’ı keşfettikleri 1200 rakımlı Raman Dağı da şen bir yerleşim birimiydi. Yakıtlı (Zeve) köyü ile iç içe olan Raman Dağı’nda ise MTA Enstitüsü’nün petrol çıkardığı 1948’lı yılların başında, o bölge kimleri ağırlamadı ki?  Dönemin Cumhurbaşkanları, Başbakanları, Devlet Bakanları ve üst düzey bürokratlar Raman’a konuk olmuş…

Hala emektar petrolcülerinin ayak izlerinin bulunduğu Raman kampı da Site Mahallesi’nin bir başka versiyonu idi.

Raman’da tek katlı ahşap idare ve muhasebe binalarının yanı sıra teknik personeller için lojman binaları, malzeme depoları, atölyeler, yemekhane, fırın, çamaşırhane ve garaj binaları yapılmış… Şimdilerde o eski binalar yıkık-virane halde.

Raman kampında o dönemlerde çalışan 500 petrolcü için okul, voleybol, futbol sahası ve gösteri salonları yapılmış.

Türkiye’de 1947 yılında sinemada ilk filmin gösterime girdiği yer; Raman Dağı’ndaki açık alanda kurulan makineli sinema olmuş. O zamanlar, İluh nahiyesinin bağlı olduğu Beşiri ilçesinin ilk Kaymakamları, sinema ve diğer özel günler için Raman Dağı’nın yolunu tutarmış.

ABD ve Kanadalı olan ilk petrolcüler için Dicle nehri kıyısında bir de plaj kurulması düşünülmüş. Sonradan Batman’daki Site kurulunca, o plaj projesi de gerçekleşmemiş…

ESKİ SANATÇILARIN HAYRAN KALDIKLARI SİTE-BATMAN
‘Toprağın Kanı’ Filmi 1966’da Batman’da çekildi.

O dönemin ünlü sanatçıları Fikret Hakan, Atıf Yılmaz, Belgin Doruk, Erol Taş ve Gani Turanlı gibi ünlü sanatçılar, günlerce o petrol kentinde ağırlanmışlardı.

Filmin büyük bölümü Batman Rafinerisi ile çevresindeki petrol sahalarında çekilmiş.

O sanatçıların çoğu şimdilerde aramızda değil.

6 Mart 1966 Tarihli Milliyet Gazetesi’nin manşeti ‘Toprağın Kanı’ filmine ayrılmış.

“Batman’da bir İstanbul Kızı” başlıklı haberde Belgin Doruk, gördükleri manzaraya şaşırdıklarını açıklamış:

“Geceleri Batman Rafinerisi’nde gördüğüm ışıkları İstanbul’da görmedim. Yöredeki petrol emekçileri ve sıcakkanlı Batmanlıları görünce bir ay değil, bir yıl bile burada kalmaya razıyım…”

55 ve 60 Yıl önce beyaz perdenin ünlü sanatçılarının ağırlandıkları Batman’da gördükleri ilgiyi dönemin yaygın basınından görebiliyoruz.

Batmanlı Prof. Dr. Mehmet İvrendi’nin dediği gibi Site, Batman için modeldi ama geliştiremedik, büyütemedik.

Kalın sağlıcakla…