** 7 Haziran sonrası bölgede yaşanan çatışmalı süreç, sosyal yaşamın yanı sıra ekonomiye de ağır darbe vurdu. Geçtiğimiz Kurban bayramına ‘umut’ diye bakan esnaflar umduğunu bulamadı...
** Sokağın nabzını ölçen Batman Çağdaş ekibi, kırtasiyeciden ayakkabıcıya, saatçiden hırdavatçıya her kesimden esnafı dinledi. Esnafın durumu içler acısı. Esnaflar; “İflas bayrağını çekmek üzereyiz” diyor.
Metin Şimşek (49) Ayakkabı bayi: “Kurban bayramına büyük umut bağlamıştık. Fakat büyük hayal kırıklığı yaşadık. Son zamanlarda yaşanan çatışma süreci biz esnafı çok olumsuz yönde etkiledi. Borç verdiğimiz ayakkabıların paralarını dahi alamdık. Çek, senet, vergi, kiralarımızı ödeyemeyecek durumdayız. 30 yıldır esnaflık yapıyorum ilk kez böyle durgun bayrama şahit oldum. Her geçen yıl bir önceki yılı aratır duruma geldi. Süreç olumluya doğru dönmeli. Olumlu hava halktaki umudu da artırarak piyasayı canlandıracaktır. Bölgede sanayi ve ticaret durmuş durumda. Sanki bölge halkı cezalandırılıyor. Müzakere masasına zaman kaybetmeden dönülmelidir. Bizleri yönetenler barışçıl bir dil kullanmalı. Barış ve huzur ortamı için silahlar susmalı.”
Mehmet Şirin (35) Parfüm bayi : “Çatışmalı sürece girildiğinden bu yana işlerde büyük düşüşler yaşandı. Durum kötü güvenlik zafiyeti var memurlar dışarı çıkamıyor. Genelde satışlarımızdaki hedef kitle memur kesimidir. Bu nedenlerden dolayı iş yapamaz hale geldik. Kira, elektrik faturası derken vergilerimizi dahi ödeyemeyecek duruma geldik. Bu kötüye doğru gidiş işlerimizi olumsuz etkiliyor. Sorumlular bu kötü duruma bir el atmalı. Yaşanan olumsuz havayı görmemezlikten gelmemeliler. Durgun piyasanın canlanması için olumlu hava yaratılmalıdır.”
Suat Baran (35 ) Saatçi : “Bölgemizde yaşanan savaştan dolayı piyasalar durgun. Beklentimiz silahların susması, ateşkesin olması ve savaşın durmasıdır. İşler bıçak keser gibi durdu ama yine de biz esnafların tek isteği barışın olmasıdır. Durağan ve olumsuz bir hava var. Bu havada insanları harcama yapmamaya yönlendiriyor. Vatandaşın harcama yapmaması esnafın satış yapmaması demektir. Eskiden bayrama bir hafta kala stantlar kurulur, hazırlıklar yapılır piyasa canlanırdı. Ama ne yazıkki bu bayramda piyasadaki canlılık ile ilgili beklentilerimiz gerçekleşmedi. Esnaf işlerini bile düşünecek durumda değil. Tekrar barış sürecine dönülmelidir. Tek arzu ve temennimiz bu yönde.”
Zeki Şimşek (34) Yapı Malzemeleri : “Son 3 aydır inşaat sektöründeki durgunluk satışlarımızı durma noktasına getirdi. Vatandaş parasını harcamaktan çekiniyor. Bu da satış yapmamızı engelliyor. Ekonomik durum çok kötüye gidiyor. Esnaf can çekişiyor. Böyle devam ederse iflas bayrağını çekecektir. Etki tepki meselesi. Seçimlerden sonra hükümetin kurulamaması ve yaşanan olumsuz süreç ekonomi dâhil birçok olguya etki etti. İnşaat sektörünü olumsuz etki eden en önemli etkenlerden biride Hava mânia sorunudur. Bu inşaat sektörünü tamamen sekteye uğrattı. Yapılar durdu. Yapıların durması da inşaat malzemeleri satan esnafı vurdu. Yaşanan bu sıkıntılar yetkililer tarafından bir an önce olumlu yönde düzeltilmelidir.”
Ekrem Taşkıran (42) Konfeksiyoncu: “İş yapamaz hale geldik. İşler tamamen durdu. Bir nebze de olsa bayramda bir umut vardı. O da gerçekleşmedi. Yurttaş memleketteki belirsizliklerden dolayı, zaruri ihtiyaçları dışında pek harcama yapmıyor. Sıkıntılı bir süreçten geçiyoruz. Dövizler arttı. Dövizlerin artması ile aldığımız her ürün için 3 ya da 4 dolar fazladan ödüyoruz. Bu da mal alışlarımızı etkilemektedir. Bu durum biz esnafları zor da bırakıyor. Kazancımız düştü. Bununla birlikte gelir-gider dengesizliği oluştu. Böyle olunca da giderlerimizi geçmişte yaptığımız birikimlerden karşılıyoruz. Bu olanların tek sorumlusu mevcut hükümettir. Sorumlular bir an önce aklı-selim düşünüp bu sıkıntılardan kurtulmanın yolunu aramalılar.”
Eşref Taşkıran (50) Taşeron: “Ben ne siyasetçi ne de anketçiyim. Ama 1 Kasım’da yapılacak olan erken seçimde sandıktan tekrar koalisyon çıkacaktır. Durgunluk, ekonomideki olumsuz hava iktidarların işine yaramaz. Hatta iktidarları daha da olumsuz etkiler. Anadolu’yu yıllardır gezerim 40 yıla aşkındır gurbette iş yapıyorum. Hiçbir zaman ekonominin bu denli durgun olduğuna şahit olmadım. Karşılaştığımız her vatandaş piyasanın bu hali ne olacak diye soruyor. Ekonomik sıkıntıdan kurtulmanın tek yolu: ülkedeki partilerin siyasi çıkarlarından feragat edip halkın ve ülkenin menfaatlerini göz önünde tutmalarından geçer. Bir birleriyle uğraşmayı bırakmalılar. Halk kendini ekonomik ve güvenlik açısından huzurlu hissetmiyorsa; Ülkede istikrar gerçekleştirilemez, huzur ortamı da sağlanmaz.”
Ferman Lale (38) Halıcı: “Ramazan bayramında gerçekleştirdiğimiz satışların %20’sini dahi Kurban bayramında gerçekleştiremedik. Çek, senet ödemelerinde zorlanıyoruz. Yaşadığımız bu olumsuz hava Türkiye’ye yansıyor. Ama etkisini bölgede daha çok hissettiriyor. Bir an önce çözüm bulunmalı. Aksi takdirde ekonomideki bu durgun hava böyle devam ederse çoğumuz iş yerlerimizi kapatma durumuna geleceğiz. Barış süreci dönemi doyunca işlerimiz çok iyiydi. İstikrar ve ekonomik refahın olması için barış şart. Piyasada güven ve istikrarın olması gereklidir. Keza ekonomi güven ortamında büyür.”
Ahmet Çiftlik (40) Yapı-Hırdavatçı: “2015 seçimle geçti. Seçimden sonra piyasa biraz canlılık kazanır dedik. Bayram geldi. Bayram derken… Oda geçti. Üstüne de son zamanlarda yaşadığımız olumsuzluk eklenince işler tamamen durma noktasına geldi. Yani 2015 yılında beklentilerimiz gerçekleşmedi. 2016’ya girmek üzereyiz Allah sonumuzu hayretsin. Yaşadığımız sıkıntılı süreç malzeme almamızı da engelliyor. Aldığımız malzemeler güvenlik gerekçesiyle yollanmıyor. Bundan dolayı da iş yapamaz duruma geliyoruz. Aldığımız ürünler dövize endeksli olduğundan, dövizin yükselmesi ile birlikte otomatik men fiyatlarda yükselecektir. Bu da hem bizim hem de vatandaşın alım gücünü azaltacaktır. Günlük kur üzerinden mal satılıyor artık. Ekonomideki durgun hava böyle devam ederse 2016’nın ilk yarısında esnafların çoğu kepenk kapatacaktır. Piyasalar huzura endekslidir. Huzur varsa ekonomide canlıdır. Yetkililer bir an önce önlemler almalıdır. Barış sürecine kalındığı yerden devam edilmelidir.”
Mahsun İlik (24) Kırtasiyeci: “Ekonomideki durgunluk bütün esnafı etkilediği gibi biz kırtasiyecileri de etkiledi. Okullar açıldı ama gözle görülür bir canlılık hala yok. Yaşananlardan dolayı insanlar biraz çekingen davranıyor. İhtiyaçlarını şimdilik erteliyorlar. Fiyatların uygun olmasına rağmen alımlar düşük. Bunun nedeni de halkın alım gücünün düşmesidir. Arz-talep meselesi alım gücü azalınca otomatikman üretimde azalacaktır. Önceki yıllarda okullar açılmadan 10 gün öncesinden stantları kurar tezgâhları açardık. Şimdi ise okul açıldıktan sonra tezgâhlarımızı kurduk. Çünkü talep yoktu. Kırtasiye malzemeleri öğrenciler için ihtiyaç olduğu halde alım gücü olmayınca ertelenebiliyor.”
Faruk Kayaalp (25 ) Tekstilci: “Esnaf olarak büyük durgunluk içerisindeyiz. İnsanların duyarlı davranması gereklidir. Çekinip kendilerini piyasadan çekmemeliler. Vatandaş harcamayı durdurdu. Sıcak para, nakit sıkıntısı var. Bu da işleri kötü olan esnafı, daha da zor durumda bırakıyor. Satışlar yapılamadığından dolayı giderler karşılanamıyor. Bu durumdan dolayı da mağazalarımıza ürün çekemiyoruz. Ramazan bayramında bayrama 20 gün kala alışverişte hareketlilik başladı. Kurban bayramında ise sadece son iki gün iş yapabildik. Dükkâna 60 bin TL’lik ürün alınıyorsa ve sadece 2 gün satış yapılabiliniyorsa esnafı ne kadar kurtarabileceğini düşünün artık.”
Bedrettin Sütçü (38) Konfeksiyoncu: “21 Yıldır bu işin içindeyim, ilk kez bu denli bir ekonomik durgunlukla karşı karşıyayım. Bu bayramda insanlar alış-veriş yapmadı. Ya da yapamadı. Hal böyle olunca piyasada çark dönmedi. Çark dönmeyince herkes kaybeder. Çatışmalı süreç bölgede olumsuz hava estirdi. Özellikle bu olumsuz hava kendini ekonomide gösterdi. Ekonomik durgunluktan kurtulmak için yeni iş sahaları açılmalı, fabrikalar kurulmalıdır. Kurban bayramında TPAO’nun personellerine verdiği giyim çekini sadece sabit bir mağazayla sınırlı tutması Batman esnafının belini kırdı. Bu tür durumlar insanları ister istemez farklı düşüncelere yönlendiriyor. Acaba neden tek bir mağaza. Verilen bu çeklerin 10 ay gibi bir kullanım süresi var. Yani Batman dışında da o malum mağazalardan alış- veriş yapabilecekler. Yine kaybeden Batman ve Batman esnafı oldu. Neden işçiyi tek bir yere mahkûm ediyorsunuz diye sormak lazım. Bu sebepten dolayı müşterilerimizin %70 ini kaybettik. Soruyorum neden tek bir noktayla sınırlandırıldı. Bu çekler.”
Mehmet Akar (43) Ayakkabıcı : “Son zamanlarda yaşadığımız olaylar biz esnafları çok etkiledi tam iki aydır siftah yapmadan dükkânımı kapatıyorum. İki çocuğum üniversite okuyor. Onların ihtiyaçları dükkânın giderleri derken yetişemez duruma geldim. Evimi satmak durumunda kaldım. Üç aydır dükkânın kira giderlerini cepten ödüyorum. Bayramda birkaç gün hafif bir kıpırdama oldu ama o da yetersizdi. İş yapamaz duruma geldik. Dükkânın camlarına devren satılıktır diye yazdım. Nafile ekonomideki olumsuz havadan çekinip yanaşan yok. Halk akşamları sokağa çıkmaktan çekiniyor. Bu sebepten dolayı esnaf olarak kepenklerimizi erkenden kapatıp evin yolunu tutuyoruz. Şu an esnaf dâhil herkes beklemede acaba seçimden sonra ne olacak diye.”
Salih Esrarı (35 ) Çantacı : “18 yıldır çanta işindeyim böyle sönük geçen bir bayrama şahit olmadım. Esnaf sıkıntılı bir dönemden geçiyor. İş yapamadığımızdan dolayı ödemelerimizi gerçekleştiremiyoruz. Esnafın yaşadığı olumsuz hava umarım en kısa zamanda atlatılır. Ödemelerimizi gerçekleştiremediğimizden dolayı karşı tarafa çok mahcup oluyoruz. Riskli ve sıkıntılı bir süreçten geçtiğimiz nedeniyle mal alıp dükkâna koyamadık. Temennimiz bir an önce barışın sağlanmasıdır. Kardeşçe bir arada yaşama hukukunu sağlamalıyız. Süreç aksi yönde devam ederse, bu durumda önünü alamayacağımız ekonomik sıkıntılara yol açacaktır. Oluşabilecek sıkıntılar geneli etkiler. Geneli etkileyecek durum ekonomik olaraktan esnafa yansıyacaktır. Esnafa yansıyan bu olumsuz havada ticarete etki edecektir kısır döngü gibi.”
Mehmet Şirin Yalçın (27) Çiçekçi: “7 Haziran seçimlerinden sonra ekonomik olarak büyük bir durgunluğun içine girdik. Sürecin askıya alınması ve olayların meydana gelmesi işleri olumsuz etkiledi. Genelde birçok kesime hitap ederdik ama şimdilerde ise sadece düğünlere hitap ediyoruz. O da düğün olursa gelin arabasını süslüyoruz. Düğünlerde olmasa yapacak iş bulamayacağız, kepenkleri kapatacak duruma geleceğiz. İnsanlar tedirgin. Kendilerini güvende hissetmedikleri içinde pek dışarı çıkma gereksinimi duymuyorlar. Buda hareketliliğin azalmasına sebep oluyor. Bizlerde erken kapatmak zorunda kalıyoruz. Hükümet varlığımızın farkında olmalı. Çözüm sürecine tekrardan dönülmeli ve olumlu hava yaratılmalıdır.”