*1955 Yılında faaliyete geçen ve bir zamanlar 1 milyon tonun üzerinde asfalt ağırlıklı üretim yapan ülkenin en eski rafinerisi olan Tüpraş Batman Rafinerisi en önemli sanayi kuruluşlarından biri olarak varlığını sürdürdü.
*2007 Yılında özelleştirilen ve patronluğunu Koç grubunun üstlendiği Batman Rafinerisi inişli-çıkışlı bir grafiği izlese de hep bu şehrin en değerlisiydi. Bizler, rafineriye sahip çıkamadık. Bu rafineri şimdilerde sadece ‘kara mahsul’ üretimini sürdürmesi, bu şehrin hanesine eksi olarak yazıldı.
RAFİNERİYİ GELİŞTİREMEDİK
1955 Yılında dönemin Cumhurbaşkanı ve Başbakanlarının, ülkenin ilk rafinerisini kazandırdıkları Batman, maalesef 2000’li yıllardan sonra bu önemli kuruluşu geleceğe taşıyacak projelerle buluşturamadı.
Kara altının başkentinde bu rafineri eski statüsüne kavuşturulamadı, yani TPAO ile birleştirilemedi ve 2007 yılında Koç grubunun aldığı diğer rafinerilerine ilave edilmişti.
Bu rafinerinin temelini atanlar, ülkenin ilk rafinerisi üzerinde adeta titremişlerdi.
Ne yazık ki 1970 ve 80’li yıllardan sonra teknolojiye yenik düşen rafinerinin, bazı atölye ve ünitelerin alt yapısı kullanılamaz hale gelmişti.
Rafineri ile TPAO’nun iç içe olduğu dönemlerde 10 bine yakın işçi çalışırdı.
Rafineriyi ilk kuranların nasıl bir destan yazdığını eski petrolcülerden biliyoruz.
Tüpraş ile TPAO’nun eski günlerini çok yakından izledik.
65 yaşındaki koca çınar Batman Rafinerisini dünden günümüze taşıyan o eski petrol emekçilerinin hikayelerini de sizlerle paylaşıyoruz.
ESKİ RAFİNERİ VE PETROLCÜLER
1950’li Yıllarda petrolcülükteki hikayeler, ilk rafineriyle bu şehir marka yolundaydı.
Aradan yıllar geçse de o dönemin fedakar petrolcülerinin destansı mücadelelerini Batmanlılar hiç ama hiç unutmuyor.
Devir değişti.
O eski petrolcülerin dönemi geride kaldı.
Petrolcülükte tarih yazan kahramanlar gitti.
Özelleştirildikten sonra Tüpraş Batman Rafinerisi’nin manzarası düşündürtüyor.
Düşünün bir zamanlar binlerce kişinin çalıştığı ülkenin ilk rafinerisinde şimdilerde çalışanların sayısı 500 yada 600 kişi.
Rafineri dolum tesisleri önünde yakıt bekleyen uzun araç kuyrukları yok artık.
Kara mahsul ağırlıklı üretim yapan Batman Rafinerisi’nde Kırıkkale’ye vagonlarla gönderilen ürüne bir karış yapıldıktan sonra tekrar buraya gönderiliyor.
Nedense bu ürünü rafineride değerlendirecek ünite kurulmuyor.
Varsa yoksa yatırımın büyük bölümü İzmit Aliağa ve petrolün olmadığı Kırıkkale rafinerisine.
EVREN, ENGELLEMİŞTİ
1980 Darbesinin baş aktörü Kenan Evren,1980’li yılların başında Batman Rafinerisi’ne kurulması düşünülen yeni ünitelerin buraya gelmesini engellemişti.
Ankara göbeğindeki Kırıkkale’ye Batman Rafinerisi ünitelerini monte ederek, yeni bir rafineriyi İç Anadolu Bölgesine kazandırmıştı.
Batman Tüpraş Rafinerisinin o dönemde büyümesine 1980 darbesinin mimarı engellemişti.
Oysa Batman Rafinerisinin öneminin farkında olan dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve idam edilen Başbakanlardan merhum Adnan Menderes’ti.
1950’li yılların başında Menderes ve Bayar, Batman’daki rafineride bizzat incelemelerde bulunmuştu.
Bölgede çıkan ‘kara altın’ın değerlendirilmesi için yeni yatırımların sinyalini vermişlerdi.
Bazı petrol sektörlerinin Genel Müdürlükleri Batman’da kurulmuştu.
Türkiye’de ilk grev yapıldığında dönemin üst düzey yöneticileri, Batman’da karargah kurmuştu. Petrolcülerin talepleri karşılanmıştı. Batman’a bir başka gözle bakan dönemin üst düzey bürokratları, petrol emekçilerinin bir dediklerini iki etmemişlerdi.
Aradan yıllar geçti, şimdi farklı bir manzara var. Şehirden kendini iyice soyutlayan ve özelleştirildikten sonra sosyal etkinliklerde bile yer almayan Batman Tüpraş Rafinerisi eski günlerinden çok uzak.
Bu şehre hayat veren Türkiye’nin ilk rafinerisi öyle bir yorgun düştü ki…
Şehrin sembolü olan TCC ünitesi ve bazı üniteleri de bir bir kaybetmiştik özelleştirme sonrasında.
