*Şehrin en eski yapılarının başında gelen tarihi DDY Garı’nda kimler yolculuk yapmadı ki... Eski Cumhurbaşkanları, Başbakanlar, Bakanlar, üst düzey bürokratlar, petrolcüler ile mühendisler, bu tarihi Gar’a konuk oldu. DDY Batman Garı, bir dönemler seyahatin tek durağıydı.

* Geçen hafta DDY Garı’ndaydık. Sembolik olarak hareket memurunun şapkası ile treni hareket ettiren ve durduran diski fotoğrafladık. O tarihi gar bir anda çocukluğumuzun günlerini bir film şeridi gibi gözlerimizin önünden geçirtti.

1945’TEN BERİ YOLCULARA

EV SAHİPLİĞİ YAPTI

1947’de Raman dağında ‘kara altın’ın keşfedilmesiyle DDY Batman Garı hep konuk ağırladı.

1950’li yıllarda nüfusu 4700’lerde olan o şirin petrol kasabasının konukları hep üst düzey bürokratlardan oluşuyordu.

Dönemin Cumhurbaşkanları, Başbakanları, Devlet Bakanları, üst düzey bürokratları, petrolde tarih yazan ilk mühendisleri ile petrol yöneticilerini buluşturan tek durak bu tarihi gardı.

1945 Yılından beri Batman DDG Garı, uzaktaki şehirleri kara altının başkentine hep yakınlaştırdı.

Aslında Batman’ı ‘Batman’ yapan petrolcülerdi.

İluh tepesindeki 14 haneli İluh Köyü, her ne kadar bu şehrin çekirdeğini oluştursa da bu şehrin bugünlere gelmesinde kara altının ayrı bir yeri vardır.

60-70 yıl öncesinin petrol kasabasının güzelliği bir başkaydı doğrusu…

Petrolün keşfedildiği ilk yıllarda o petrol kasabasının yolunu tutan petrol mühendisleriyle diğer yolcuların öyküleri hala eski petrolcülerin dilinde…

Rafineride görev yapanlar, hatta Batman’ın ilk Kaymaklarından merhum Altay Kancaal’ın bile karşılandığı uzun yolculuğun ilk durağı olan DDY garındaki anılar, duygu dolu anlar yaşatıyor eski kuşağa.

İLK YAKIT SEVKİYATI 1950’DE

Batman Tüpraş Rafinerisi’nin resmen üretime başladığı tarih 1955’tir ama şimdi ki rafineri devreye girmeden hemen DDY garına bitişik konumdaki ikinci rafineride o dönemler üretilen asfalt, cadde ve sokakların asfaltlanması için hibe şeklinde çok düşük bir fiyatla Eskişehir ve Konya’ya, DDY'nin yakıt vagonlarıyla gönderiliyordu.

DDY Batman Garı’nda ilk yakıt sevkiyatı 1 Ocak 1950 tarihinde yapılmış.

O tarihte petrol kasabasının manzarası müthişti.

Her taraf siyah-beyaz tonlarında gibiydi.

İklimin ne kadar değiştiğini gösteren şu tarihi kareye bakın.

Yangın kulesi ve DDY lojmanları hala yerinde.

DDY Batman garındaki bu ilk yakıt sevkiyatı, Ulaştırma Bakanlığı ile TPAO'nun arşivine girmeli.

Su deposu, makaslar, Raman’da çıkan asfaltı batı illerine götürmeye hazırlanan vagonlar.

Resmi işaretleri ile Batman istasyonu başlıyor.

Kara Tren yol alıyor…

BİR KIŞ GÜNÜNDE İLK SEFER

1950 Yılının ilk gününde yakıt vagonları, batı illerine gidecek yakıtı taşırken, karlı günün anısından bu siyah-beyaz fotoğraf karesi kalıyor.

Kara trenin vagonların bitişiğinde görünen yangın kulesi ve lojman, yıllara direniyor.

Cumhuriyet Meydanı olan yerde neredeyse diz boyunu bulacak kar, 60 yıl önce bu coğrafyada iklim koşullarını ne kadar değiştiğini de gözler önüne seriyor.

BURASI AKYÜREK

Burası; İluh ve Site’den sonraki mahalle Akyürek...

TPAO Batman Bölge Müdürlüğü’nün ilk personel müdürü Mithat Akyürek, o dönem petrol işçilerine destek verdiği inşaat malzemeleriyle yeni bir mahalle doğmuştu.

Site’ye sığmayan petrolcüler, komşu mahalle Akyürek’te kiremitten yaptıkları çatılı evlerle şirin bir mahalleyi inşa etmişlerdi.

Akyürekliler de kadim dostları olan Mithat Akyürek’in soyadını mahallerine vermişti.

Tarih 1949…

Rafinerinin temeli atılırken, Tüpraş tesislerine makas değiştirecek DDY raylarının testinde tarihi karede iki petrolcü dikkat çekiyor. Biri ilk petrol mühendisi İhsan Ruhi Berent, ikincisi ise Mithat Akyürek…

DDY raylarını gözetleyecek hareket memuru için yapılan o kulübenin yerinde şimdilerde Tüpraş Batman Rafinerisinin devasa ihata duvarı var.

SEMBOLİK HAREKET MEMURLĞU

Yaklaşık elli yıl önceydi.

Merhum babamın kısa bir dönem birinci caddedeki peron bitişiğinde yolcu otelinin işletmeciliğini yaptığı günü dün gibi hatırlarım.

O güzergah bir zamanlar otellerin güzergahıydı.

Cengiz Topel İlkokuluna gidiş ve gelişlerde otele uğrar, buharlı treni otelin ikinci katındaki pencereden izlerdim. Daha sonra evin yolunu tutardım.

Geçen hafta muhabirimiz Reşat Yiğiz ve arkadaşımız Şehmus Ustabaşı ile yolumuz tarihi DDY garına düştü. Bir anda o çocukluğumda izlediğim buharlı ve kara trenler canlandı gözümde.

Hareket memurunun şapkası ile diskini alıp sembolik olsa da çocukluğumuzda özlem duyduğumuz o garın çevresindeki günlerim aklıma geldi. Kim bilir kaç milyon yolcunun taşındığı o tarihi garda ne anılar yaşandı. Ne hüzünlü anlar geçirenler oldu...

Ne de güzeldi Batman’ın kasaba olduğu dönemler.