*1’nci Cadde ile TPAO Batman Bölge Müdürlüğü tesislerini bir birine bağlayan ‘Peron’ diye bilinen yer, Devlet Demir Yolları’na ait altgeçittir ama halk arasında ‘Peron’ diye yıllarca anılır…

*İlçe döneminde kurumların komşu olduğu o şirin petrol kentinin kalbinin attığı yer; Cumhuriyet Caddesi idi… Batman’ın ilk Kaymakamı merhum Altay Kancaal’ın yaptığı  ilk meydanın dili olsa da geçmişte ağırladığı kalabalıkları anlatabilse…

BİR ÇIRPIDA ESKİ BATMAN
‘Sere Gir’ diye tabir edilen İluh Mahallesi’nin Tepebaşı’nda 1950’li yılların başına kadar ‘Nahiye’ Müdürlüğü vardı, bir de kerpiçte damı toprak olan ‘İluh İlkokulu…’ Bir zamanlar ‘Tepe başı’ gizemli bir yerdi. Kılcal damarlar gibi dallara ayrılmış sokakların labirentlerine girip çıktıkça büyüleniyorduk çocukluğumuzda.

Eskiden ‘Devrim İlkokulu’ olan Mehmet Akif İlkokulunun bir sokak ötesinde, eski Toprak Mahsulleri Ofisi’ne komşu mezarlık vardı. Çarşı Mahallesi Taziye evi binasının yeri eski mezarlıktı. 1984 Yılında mezarlıklar kaldırıldı. Eski mezarlık alanındaki bir din alimi olan ‘Yeşil Türbe’nin olduğu mezarı kaldırmaya çalışan makine operatörü, kepçeyi vurduğunda kazıcı dişlerinin kırılmasıyla, yıkımdan vazgeçilmişti. O günden sonrası burası bir mezar değil, ‘yatır’ olarak anılıyor. Hala o yol mezarını kullananlar, Fatiha okuyup öyle mezardan sessiz-sedasız ayrılıyor.

Eski yerleşim birimi ile Batman kent merkezini bir birine bağlan İluh Deresi üzerindeki köprülerden geçişte, İluh Deresi’nin manzarası 50 yıldır aynı. Derede akan su da madeni yağ ve petrol atıkları var. Derinin dayanılmaz kokusuna rağmen küçükler evlerinin önünde neşe içinde oynuyor. Diyarbakır yönüne hareket eden yakıt yüklü tanker lokomotifler, petrolün başkenti ile Kırıkkale arasında yakıt sevkiyatı yapıyor…

TARİHİN SICAK ESİNTİSİ

DDY Batman Gar binasının etrafında yürürken tarihin sıcak esintisi yüzünüze çarpıyor.

Hemen bitişiğindeki çay bahçesi ise bir zamanların petrol emekçileri ile tren yolculuğuna çıkanların dinlendikleri adresti.

‘Peron’ diye anılan yer ise ‘Demir yolu altgeçididir…  Fakat Batmanlılar arasında yıllarca ‘Peron’ adını aldı. Ve öyle de kaldı. TPAO Batman Bölge Müdürlüğü ve Batman Rafinerisi’nde çalışanlar, bir dönemler engelini aşan bir nehir gibi perona doğru akıyordu, o emekçilerin yüzünde petrol sektörlerinde çalışıyor olmanın mutluluğu okunuyordu.

Petrol-İş Sendikası binası, Akyürek Mahallesi’nde adres değiştirmeyen tek STK…

Gülsever kardeşlerin yıllarca gazete bayiliğini yaptığı o tarihi mekanın tezgahındaki gazete ve dergilere göz atmayan mı vardı?

Batman’ın ilk Kaymakamı Altay Kancaal’ın 1957 yılında TPAO Batman Bölge Müdürlüğü ile birlikte yaptığı tarihi meydan da şimdiler de yerini dinlenme alanına bıraktı. Anıtın yer değiştirdiği eski Cumhuriyet Meydan’ında hala birkaç gündelikçi işçi, birilerinin onları işe götürme umuduyla bekliyor.

Cumhuriyet Caddesi’nde Belediye, Kaymakamlık-Hükümet Konağı ve Tarım teşkilat binalarının bir birine komşu olduğu, o şen-şakrak dönemini hatırladığımızda hüzünleniyoruz. Ne dönemlerdi o yıllar.

KAYBOLAN SEMBOLLER, DEĞİRMENLER…

Petrol şehrinin sembolleri arasında Batman TÜPRAŞ Rafineri’nin TCC ünitesinin olduğu kule ile Toprak Mahsulleri Ofisi’ne ait devasa silolardı.

Batman Rafinerisi’nde 1955 yılından beri ateşi sönmeyen bir flair kulesi değişmedi.

Fransa-Paris Eyfel kulesi ne anlam ifade ediyorsa, TCC kulesi ile TMO siloları da Batman için böyleydi.

12 Cadde olarak bilinen ‘Komando Caddesi’nde 1990’lı yıllarda iki elin parmak sayısından fazla değirmen vardı. Bir de Gök Taksi çevresinde. Değirmenlerde çalışanlar güçlü ve çalışkandılar. Çok ağır görünen buğday çuvallarını çok hafifmiş gibi ardı ardına bir hamlede öğütme haznesine boşaltırlardı.

Batman’ın eski semtlerin sokaklarında tandırların başlarında ekmek pişiren çilekeş kadınlar, yoldan geçenlere mis gibi kokan ekmeği ikram ederdi.

Özetle bugün siz değerli okurlara, bir çırpıda eski Batman’dan bir kesiti paylaştık.

Sağlıkla kalın…