*Yıllarca ateşçilik yapmış, kürek sallamış, kömür atmış buharlıya. Sonra ustalık yılları ve makinistlik. Manevra yapan lokomotif treni gördüğünde Abayay’ın gözleri duygulu, bakıyor: "Bir çalıştırsam, bir hareket ettirsem, düdüğü öttüre bilsem.”
“BATMAN GAR’I HAREKETLİYDİ”
38 Yıl süreyle çalıştıktan sonra DDY’den emekli olan Batman’ın ilk buharlı tren makinisti, evinin bulunduğu Cumhuriyet Mahallesi yakınından geçen trenin sesini duyunca eski günlerine özlem duyuyor. DDY Batman Gar’ının 40 yıl önce bölgenin en canlı istasyonlarından biri olduğunu söyleyen Mehmet Hadi Ababay, “70’lı Yıllarda taşımacılık trenle olurdu. Taşımacılık bir yerde demir yolu üzerineydi. Karayolları bu seyide değildi. Batman Gar’ı çok hareketliydi. Gerek yük gerekse de yolcu taşımacılığında Batman, komşu il Diyarbakır Gar’ını bile geçiyordu. Türkiye Petrolleri ile Batman Rafinerisi’nden sürekli yük taşırdık. Petrol emekçilerinin bir durağı da istasyon bahçesiydi. Zaman zaman bir çay içebilmek için istasyon bahçesinde yer bulamazdık” diyor.
“MAKİNİSTLİĞİ BUHARLIDA ÖĞRENDİM”
1974’ün 1 Nisan’ın da DDY Batman Gar’ına ‘ateşçi’ olarak buharlı trende işe başlayan Mehmet Hadi Abayay’ın anıları arasında pek keyif aldığı öğlen yemekleri yer alıyormuş. Küreğin üzerine kuşbaşı etleri, soğan ve biber eşliğinde doğrayıp ateşe sürerlermiş ve on dakika içinde fırından mis gibi kokular yayarak çıkarmış. Oturup çalışma arkadaşlarıyla birlikte afiyetle yerlermiş. Bölgede demiryolu ağı bulunan hemen her gar’ında görev aldığını söyleyen Abayay, yıllarca buharlı treni kullanmış ve son dizel tren makinisti olarak da emekliye ayrılmış. Van-Özalp’ta görev yaptığında bir kez dikkatsiz bir sürücünün direksiyon hakimiyetini sağlayamadığından kaza yaptığını hatırlatıyor Abayay, “Çok şükür o kazada ölen olmadı. Hafif yaralamayla geçiştirmiştik. 38 Yıllık makinistliğimde bir kez kaza yaptım. Makinistliği buharlıda öğrendim. Bir makinist bir otobüs şoförü gibi hareket edemez. Sorumluluğu var” diyor.
“BUHARLI TREN SEVDAM”
10 Çocuk babası Mehmet Hadi Ababay, makinistliğin zevkli bir meslek olduğuna da dikkat çekiyor; “DDY’de buharlı trende ateşçi olarak işe başladığımda hep makinist olmayı hayal ederdim. 80’li yılların başında Eskişehir’de dizel lokomotif trende yardımcı makinistliğe, ardından da makinist kursuna katıldım. İki kursu da başarıyla bitirdim. Sevdiğim meslek olan makinist olarak emekli oldum. Ateşçi olarak işe başladığımda hep makinist olmayı isterdim. Emekli olduktan sonra da beni TÜPRAŞ Rafinerisi için önerdiler ama kendi isteğimle ayrıldıktan sonra bir daha da dönmek istemedim.”
“TRENLERE İLGİM VARDI”
Askerlik dönüşünün ardından açılan ‘buharlı tren ateşçilik eleman’ alımında DDY Gar’ında tam 38 yıl süreyle çalışan Ababay, “Çevremde pek kimse bilmezdi, buharlı trenlere çok büyük bir ilgim vardı. Evimizin yakınındaki raylardan buharlı tren geçtiğinde o’nu pür dikkat izlerdim. 400-500 metre ilerideki Batman DDY Gar’ına giderdim. Buharlı trenin hareket anını beklerdim” diyor.
“MAKİNİSTLER, DİYARBAKIR YOKUŞUNDA ZORLANIRDI”
Buharlı trenin son makinisti Ababay, unutumadığı anılardan birinin de Diyarbakır yokuşunda trenin homurdandığını hatırlatmadan edemiyor; “Hareket amirinden yeşil ışıkla ‘tamam’ işaretini alan makinist, rayların üstünde tekerleklere patinaj çekerek kalkışını yapardı ve çok kısa sürede hız kazanmak için acele ederdi. Genellikle de Diyarbakır yokuşunda sorun yaşamayan makinist yoktur. Tren o yokuşa geldiğinde homurdandırdı, şöyle bir silkelenirdi, patinajlar hızlanırdı, tekerlekler boşa dönmeye başlardı, çıkamıyordu nedense. Ateşçi trenden inerdi, tekerleklerin altına rayların kenarlarını sıkıştırmak için konulan çakıl taşlarından yerleştirmeye başlardı. Ardından makinist uzun uzun düdüğünü öttürürdü ve hızlı hızlı patinaj yaparak kalkmaya başlar ve bir anda hızlanırdı. Yokuşu geçtikten sonra rahatlardı tren, yoluna devam ederdi. Diyarbakır’a hemen her gidişimde benzer durumlar yaşanırdı.” (Barış ARSLAN)
