<br /> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"> <p class="western" style="border: 0px; margin: 0px 0px 0cm; padding: 0px; font-size: 14px; text-decoration: none; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Arial; font-style: normal; font-variant: normal; font-weight: normal; letter-spacing: normal; line-height: 24px; orphans: auto; text-align: start; text-indent: 0px; text-transform: none; white-space: normal; widows: auto; word-spacing: 0px; -webkit-text-stroke-width: 0px; background-color: rgb(248, 248, 248);"></p> </p> <p class="western" style="border: 0px; margin: 0px 0px 0cm; padding: 0px; font-size: 14px; color: rgb(51, 51, 51); font-family: Arial; line-height: 24px; display: inline !important; background-color: rgb(248, 248, 248);"><strong style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><font face="Arial, sans-serif" style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px;"><font style="border: 0px; margin: 0px; padding: 0px; font-size: 11pt;">Arif Arslan’ın yazı dizisi 8</font></font></strong></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">*Mor Gabriel Manastırı kayıtlarına göre Garzan çayı kıyısında 40 Kilise ve Manastır varmış. Azınlıkların eserlerinin bir bir kaybolduğu Beşiri ilçesine bağlı eski yerleşim birimlerinin çoğunu defineciler yerle bir etmiş…</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">HANIK KÖYÜNDE KİLİSE</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Beşiri-Hanık köyünde görev yapan son papazın adı; Yunan imiş. Kesme taşla örülmüş, iç yüzeyler kireç sıvalı Süryani kilisesi Hanık köyünde. Kilisenin ortadan birleşen dört kemerli bir üst örtüsü var, arka mekanının üzeri çökmüş. Şapel, iç taraftan duvarla kapatıldığı için görülemedi, dışarıya küçük bir penceresi var. Giriş kapısı güneyde, örülerek kapatılmış. duvarlarda bezeme yok. Mor Gabriel Manastırı’ndaki kayıtlara göre, eskiden köyde 30 Süryani ailesi yaşıyormuş.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Hanlı Köyü camisinin dış merdivenindeki iki tane “Hakkâri Stelleri’ne” benzeyen taşın, caminin hemen yakınındaki, terk edilmiş Süryani kilisesinden söküldüğü söylendi. İki taşın da aynı stel’e ait olma olasılığı yüksek, beton şapla kaplı üçüncü taş da, olasılıkla, bu stel’e ait. Taşların nereden geldiği henüz saptanamadı. Devşirme olarak kilisede kullanıldıktan sonra camii merdivenine taşınmış. O taşlar müzeye taşınmalı.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">ÖNEMLİ KİLİSE-MANASTIR</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Kilise ve manastır/plato Sütlüce Mahallesi’nin 1.5 km güneyinde, Güvercinlik köyünün 1 km güneydoğusundaki ovaya hakim bir tepeliğin üzerindeki düzlükte yer alır. 200 metre doğuda Gendala deresi, batıda Kuştepe. Çok yakın zamana kadar duvarları ayakta olan yapı dozerle dağıtılmış.Yapının sadece toplama taştan harçlı örülmüş duvarlarının bir kısmı yerinde.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Ortalığı saçılmış çok sayıda iri kesme taş bloklar dikkat çekiyor. Önemli bir kilise/manastır olabilir. Mevcut durumunun ivedilikle ayrıntılı belgelenmesi gerek.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">BESNARİN HÖYÜĞÜ…</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Çakıllı köyündeki (Besnarin/Binarin) höyüğü, Garzan Çayının 2.5 km kuzeydoğusunda. Güneyinde Navça çayı, batıda Rıdvan köyü. Höyük’e bağlanan yol. Vadi içinde ve çevresindeki alçak tepelerde kurulmuş, kerpiç evlerin bulunduğu, 19 haneli bir köy. Köyün bazı evlerinde eski yazıtlı veya bezekli taşlar var. Sütlüce deresindeki Avesti veya Deroki eski Süryani kilisesinden getirilen iki tane bezemeli taş Şahin Demirtaş’ın evinin önünde. Rıdvan höyükten getirilen bir taş başka bir evin bahçe duvarında. Bazı evlerin duvarlarında, üzeri sıvalı olduğu için kısmen görülebilen, bezekli taşlar da var. Köy, ovanın tipik kerpiç yapı geleneğinin sürdürüldüğü bir köy. </font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">MUBAREKE HIRBESİ…</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Mubareke Hırbesi, Rıdvan ile İki yaka köy yolunun hemen güneyinde. Garzan çayının güney yakasındaki alüvyal ovada üzeri bol taşlı düz bir arazi. Ortalama 5 metre boyutlarındaki mekânların yer yer 1.50 metre yüksekliğe kadar ayakta olan duvarları toprak harçla örülmüş. 20.yüz yıl başı köylerinden. Göçerler tekrar tarafından kullanılmış olabilir. </font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Mubareke Hırbesi Mezarlığında ortada sandukalı mezar (üzeri yazılı), çevresinde taş dizileri, alçak baş ve ayakucu taşları ile çok sayıda çocuk ve yetişkin mezarı var. Bazı baş taşları daha yüksek. Sandukalı mezar dışında hiç bir taşta yazı veya bezeme yok. Şimdi kullanılmıyormuş. Kullanıldığını hatırlayan da yok. Büyük olasılıkla, Mubareke Hırbesi ile çevre köylerin eski mezarlığı.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">MEZARLIK OVA…</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Mezarlık ova, Rıdvan-İkiyaka Köyü’nün güneyinde, yol kenarının yanındaki batıya doğru hafif yükselen bir arazi üzerinde. Şeyh Cemalettin’in türbesi, yaklaşık 1 metre yüksekliğinde, köşeleri yuvarlak dönüşlü dörtgen, kuru kireçtaşlarından duvarın çevrelediği bir alanın ortasında. Kapısı yok. Hala ziyaret edilip toprağından alınıyormuş. Türbenin çevresinde taş dizileri, alçak baş ve ayakucu taşları ile çok sayıda çocuk ve yetişkin mezarı var. Hiç birinde yazı veya bezeme yok. Mezarlığa yeni defin yapılmıyormuş. Büyük olasılıkla İkiyaka köyünün eski mezarlığı.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Garzan Çayı’nın doğu yakasında, İkiyaka Köyü’nün (Sulane) tam karşısında, Rıdvan-Yumrukaya köy yolunun her iki yanında yer almakta. Batıda Sinder deresi. Çemi Sitrin ile birbirini görecek şekilde konumlanmış.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Güney tarafındaki yedi mekândan ikisi büyük. Kuzey tarafında 3 mekân. Kapılar güney-güneydoğuya dönük. Yolun hemen altındaki büyük mekân var. Çakıl taşlarından tek sıra taş döşeme var. Güneydeki uzun kenarda iki, batıdaki kısa kenarda bir kapı açıklığı, kapı açıklığının önünde yuvarlak bir tek sıra taşlı çevirme. Bir diğer mekânda 2.80 x 2.80 m boyutlarında taş döşeme. Ocak, tandır ve yalak yok. Küçük bir kom.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">SULANE MEZARLIĞI</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Sulane Mezarlığı, İkiyaka (Sulan) Köyü’nün batıda Rıdvan yolunun hemen doğusunda kapısı olan, taş duvarla çevrili bir alanda, üç tane taşlı mezar, ikisi yan yana, biri ayrı, yer almakta. Bu mezarların yanı sıra 10 beton, 1 sandukalı mezar var. Duvarın dışında daha basit mezarlar yer almakta.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Kayıtlara göre, Sulan’da eskiden 6 Süryani aile varmış. Kilisesi yok. Mezarlıkta, Müslüman mezarları dışında mezara rastlanmadı. Süryani mezarları, olasılıkla bozulmuş ya da başka yerde.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">HENDÜK KÖYÜ</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Boşaltılmış Ulular Mahallesi’nin (Şeyhosel) altında, Garzan Çayı’nın doğu yakasındaki kalker taşlığın üzerindedir. İzlerden çayın zaman zaman eteklere kadar yükseldiği görülüyor. Yamaçta kurulmuş mahallenin altında, evlerin arasından görüldüğü kadarıyla, yer yer >1.50 metre kalınlığında yoğun gri küllü, yer yer yanmış kerpiç parçalı ve yoğun siyah kömürlü dolgular var. Küllü dolgu, yamaçtaki Kaya evlerin alt kesimlerine uzanıyor.</font></font></p> <p class="western" style="margin-bottom: 0cm"><font face="Arial, sans-serif"><font style="font-size: 11pt">Sulane Gırgiz dönme bir Ermeni’nin adı. ‘Gırgiz’ ismi büyük olasılıkla ‘Kirko’, ‘Kirkor’ isminin değişmiş hali olabilirmiş. (Sürecek)</font></font></p>