*Ortaçağ döneminde Hasankeyf’in dünyanın en önemli merkezlerden biri olduğunu belirten Başkan Kusen, “İnsan geçmişinden kopamıyor. Çocukluğumuzun ve gençliğimizin geçtiği alanlara hep özlem duyuyoruz. Bizim için eski Hasankeyf’ten kopmak öyle kolay olmadı. Eski Hasankeyf’ten aldığım hazzı yeni Hasankeyf’ten alamıyorum” diyor.
-Uzun süredir Hasankeyf Belediye Başkanlığı yapıyorsunuz. Bize eski ile yeni Hasankeyf'i karşılaştırır mısınız? Hasankeyf sizin için ne anlam ifade ediyor?
- Halkımızın 1999'da bizi Belediye Başkanı seçmesiyle bu göreve talip olduk. Yaklaşık 24 yıldır kesintisiz bir şekilde bu görevi sürdürüyorum. Tabi 24 yıl bir ömürdür ve 24 yılda yaşadıklarımızı anlatmaya kalksak kitaplara sığmaz. Hasankeyf kadim bir coğrafyanın, Mezopotamya’nın en önemli yerleşimlerinden bir tanesi. Dicle nehrinin hemen yanında yer bulmuş ve ilim, sanat ve ticaret anlamında çok önem arz eden bir yer. Geçmişte büyük savaşlara sahne olmuş bir yer. İyi bir yerleşim yeri için herkes savaşır. Ortaçağ da Hasankeyf dünyanın en önemli merkezlerinden biri olmuştur. Orta çağın o görkemine ve özellikle de tarih öncesinde o mağaralara baktığımızda Hasankeyf'in büyük önem arz eden antik yerleşim yeri olduğu ortadadır.
-Hasankeyf, insanlığın sıfır noktası olarak bilinen Göbeklitepe’den daha eski bir yer.
Evet. Son olarak biliyorsunuz, arkeolojik kazılarla tarih ortaya çıkıyor. Hasankeyf Höyük’te yapılan arkeolojik kazılarda Hasankeyf kazı başkanlığında Japon arkeologlar görev yapıyordu. O alan şuan da su altında kaldı. Hasankeyf ‘Höyük’ olarak isimlendirilen alanda Milattan önce Göbeklitepe’den 500 yıl öncesine dayanılan bir yaşam bulguları tespit edildi. Yani 12 bin 500 yıllık bir geçmişi var Hasankeyf’in. Bizim ‘Hasankeyf Höyük'te de Göbeklitepe'ye benzer bulgular ortaya çıktı. Oradaki taşlara benzer taşlar ortaya çıktı. Göbeklitepe de o zamanlar bir adak yeriymiş. Kutsal bir yermiş. Yani 12 bin 500 yıllık bir tarihi yerde yaşayıp 24 yıllık da Belediye Başkanlığı yapmak farklı bir duygu. Tabi eski Hasankeyf tarihi ve kültürel anlamda eşine rastlanılmaz bir yerdi. Hani eski Hasankeyf'ten aldığım hazzı yeni Hasankeyf'ten alamıyorum. 1978'den sonra ilan edilen arkeolojik sit kapsamıyla alakalı fiziki çalışma yapamadığımız için mevcut yaşadığımız evler restorasyon ve yenileme çalışması yapamadığımız için eski yerleşimde belki kötü bir görüntü olabiliyordu. Tabi o peyzajı, doğası, mağaraları, kalesi ve tarihi kültürel değerleri kısacası Hasankeyf'e böyle bir bütün halinde baktığımızda insanı mest ediyordu. İnsan geçmişinden kopamıyordu. Çocukluğumuzun ve gençliğimizin geçtiği alanlara özlem duyuyoruz. Kopmak kolay olmuyor. Hani eski yerleşimden kopalım ya da unutalım demekle kopulmuyor. Ilısu projesi tamamlandıktan sonra yeni bir yerleşim birimi kuruldu. Bu yeni yerleşim biriminde de öyle ciddi bir eksiklik kalmadı.
-2019 Yılından beri taşınmaya başladınız. Gelinen süreci anlatır mısınız?
Yeni yerleşim alanına adapte olmaya çalışıyoruz. Yavaş yavaş da alışmaya başlıyoruz. Çünkü buraya fiziki anlamda eski yerleşim yerine kıyaslanmayacak şekilde büyük yatırımlar oldu. 7 tane tarihi eserin taşınmasını hayal dahi edemezdik. Geçmişteki o eserlerimizi taşıyıp burada sergilemek içimize birazda olsa su serpti. Ya bu eserlerin taşınması Türkiye de bir ilkti. Bir de ilerde Hasankeyf'in turizminin gelişimi anlamında o bile bir hikayeydi. Artı kamu yatırımları anlamında eski yerleşimde hayata geçirilemeyen yatırımlar yeni yerleşim alanında yapılıyor.
-Ne gibi yatırımlar gerçekleşti şu ana kadar?
Misal eski yerleşim yerinde bir sağlık ocağı varken bugün hem 112 acil ve 25 yataklı Devlet Hastanemiz var. Eski yerleşimde bir tane dahi sahamız yokken şuan halı saha, kapalı ve tribünlü sahamız var. Bir tane ilkokulumuz ve lisemiz varken, şimdilerde 3 tane ilkokul ve 2 tane de lisemiz var. Yetmedi bir tane de Turizm Meslek Yüksekokulumuz var. Yine bölgenin en büyük müzesi Hasankeyf'te kuruldu. Arkeolog parkta çalışmalar devam ediyor. Eski yerleşim yerindeki şap vadisi dediğiniz alanın dolgusu ile birlikte orada da sosyal yaşam alanları yapılıyor. Bu gelecekte turizmin hareketlenmesi ile ilgili çalışmalardır. Eski yerleşim ile yeni yerleşim birimindeki yatırımlar kıyaslanmayacak kadar büyük. Eski Hasankeyf'te küçük bir alan vardı minibüslerin kalkması için. Yeni Hasankeyf'te Batman otogarı büyüklüğünde bir ilçe otogarı kuruldu. Semt pazarı yoktu şimdi ise Batman'daki semt pazarlarına taş çıkartacak modernlikte semt pazarı var. Kent meydanımız görselliği ile gelen insanların huzur bulduğu bir yer. Yine mezbahane kuruldu. Belediye araç parkı yapıldı. Taziye yerleri kuruldu. Okullaşma alanında çok güzel çalışmalar var. Kamu yatırımları kıyaslanmayacak kadar büyük. Tamam Hasankeyf sular altında kaldı ama yeni Hasankeyf'in bazı ekstraları da oldu. Eski Hasankeyf'te iki tane cami varken, şuan da 5 bin kapasiteli camimiz var. Bölgenin en güzel mezarlıkları da burada. Hasankeyf'in yatırım alanında iki tane projesi kaldı. Gerisi bitti. Bir ilçede olması gereken her türlü kamu yatırımı yapıldı. Sadece bizim ekstra dediğimiz yatırımlar var.
-Nelerdir bu ekstra ve önemli yatırımlar?
- 130 dönümlük bir ‘Millet Bahçesi’ projemiz var ve ihale aşamasında. Batman'daki ‘Millet bahçesi’ 30 dönüm iken Hasankeyf'te arkeolojik parkın bitişiğindeki alanda yapılacak Millet Bahçesi Hasankeyf'in en vizyon projesi olur. Yine Gençlik kampı yapılacak. 150 kişilik bir gençlik kampı projesi var. Projede tamamlandıktan sonra ihaleye çıkacak.
-Hasankeyf'te eksik gördüğünüz bir şey var mı?
Evet yeşil alan. Yeşil alan için de 3, 4 alan vardı ve buraları yeşillendirdik. Kent ormanı var hemen yolun üstünde. Orman Müdürlüğümüz takip ediyor projeyi. İnşallah güzel bir ‘Kent Ormanı’ olacak. İlçede 49 tane parkımız var. Bu parkların çoğuna ağaç diktik. 4 mahallemizde irili ufaklı 49 parkımız var. 2022 yılında 7 bin ağaç diktik. Çınar, çam ve geniş yapraklı dut ağacı diktik. Bu senede hedefimiz en az 15 bin ağaç dikmek. 5000’ aşkın tatlı badem ağacı muhtelif yerlere dikeceğiz. Hem ekonomik getirisi de olan bir ağaç. İnşallah bu sene Hasankeyf'in tümünü ağaçlandırdığımız zaman ilçemiz daha güzel bir görünüme kavuşacak. Arkeopark'a da ağaçlar diktik. Orada yeşillik kendini göstermeye başladı bile. Hedefimiz ve iddiamız şudur. Hasankeyf'i Türkiye'nin en yeşil ilçelerinden biri haline getirmektir. Ben söz verdim mi yerine getiririm Allah'ın izniyle.
-Hasankeyf'in turizmde gelmesi gereken noktaya ulaşması için de çok çabanız oldu ama Hasankeyf arzu ettiği bir otele kavuşamadı. Sizin turizm için hedefiniz var mı?
Hasankeyf kültür turizmi açısından GAP turları içinde en ideal turlarından biriydi. Büyük bir talihsizlik oldu. Biz yeni Hasankeyf'e taşınmaya başladıktan sonra pandemi baş gösterdi. İki yıl boyunca bir şey yapamadık. Turizmin hareketlenmesi için geçen sene çalışmalar yapabildik. Bu çalışmaları Kaymakamlığımızla birlikte düzenliyoruz. İlk kez Mayıs ayında bir turizm ve gastronomi festivali düzenledik. Ardından birde turizm ve su sporları festivali düzenledik. Şimdi turizmi geliştirmek için önce konaklama ve yeme ile içme yerleri olması lazım. Yeni taşıdığımız için konaklama olarak 4 yıldız ayarında bir Turizm ve Meslek Yüksek okulu uygulama oteli var.
-Mağara Otel projesi ne durumda?
Eski mağaralar eski yerleşim biriminde kaldığı için pek kullanamıyoruz. Ama kayalara mağara kazarak bir otel projesi var. Bununda çalışmaları devam ediyor. Bugün turizmin en büyük pastasını Midyat, Mardin ve Diyarbakır alıyor. Bırakın Hasankeyf'i daha Batman'da 5 yıldızlı otelimiz yok. Biz yatırımcıları Hasankeyf'te 5 yıldızlı otel yapmaya davet ediyoruz. Yanı başımızda Midyat'ta 10 tane beş yıldızlı otel var ve rezervasyonlar da dolu. GAP kültür turları Türkiye'nin her tarafından biliniyor. İnşallah Hasankeyf de konaklama ve yeme ile içme alanlarıyla ilgili yatırımlar olursa Hasankeyf turizmi daha da gelişir.
-Nereye düşünüyorsunuz mağara otelini?
Eski Hasankeyf yerleşim alanının olduğu bölgedeki Belediye mücavir alanı.
-Üçyol (Dıfne) Köyüne de mağaralı butik otel düşünülüyordu ama kapasitesi düşük olduğu ve güzergah uygun olmadığı için işletilmiyor sanırım.
Ya hem Hasankeyf’e uzak bir alan bir de 9 yataklı. Kamu eliyle değil de ihale yoluyla özel sektöre verilebilir. Hasankeyf de Turizm hareketliliği yeni başladığı için belki ilerde orası da hayata geçebilir.
-Belediye olarak tekne turları da başlattınız. Tuttu mu tekne turları?
Bu sene başladık ve istediğimiz ivmeyi yakalayamadık. Çalışan 11 tekne var ve hat Belediye’nin. Ancak işletilmesi ile ilgili bir ihale çalışmamız oldu. Sonradan kooperatifleşen bir sistemle tekne turları yapılıyor. Ben bu konuda ümitliyim. İlerde yeni turlarda düzenleyeceğiz inşallah. Hedefim Batman Üniversitesi ya da Kantar köprüsünden Hasankeyf'e kadar bir tekne turları düzenlemek. Tabi turizm hareketliliği artarsa, bunu da hayata geçireceğiz. Batman'a gelecek olan misafirler buralardan tekneye binip Hasankeyf'e gelecek. Zevkli bir tur olacak. Potansiyel artarsa bu projeyi de hayata geçireceğiz. Bu sene o potansiyeli yakalayacağımıza inanıyoruz. 2023 yılı hedefimiz daya güzel tekne turları düzenlemek.
-Lisanslı mı bu tekneler?
Bu tekneler lisanslı tekneler. Yönetmeliğe uygun lisanslı tekneler.
-Kaç liman var Hasankeyf’te?
Üç liman var şuanda. Bazen kopmalar oluyor. Su seviyesi düşük olduğu için montaj yapamıyoruz. Su seviyesinin yükselmesiyle birlikte yeni modern liman yapacağız. Su seviyesi düşük olduğu için vinçler çalışamıyor. Yağışlar baharda artınca inşallah bunu da devreye sokacağız.
Kale turizme tam anlamıyla açıldı mı?
Kale bizim önemli bir kültürel değerimiz. Küçük Saray da… Su çatlakları yüzünden Küçük Saray'ın bir kısmı su ile dolmuştu. Tabi Küçük Sarayı da 7 metre yükseldi. Hasankeyf kalesi, Şap ve saha vadisi dışında herhangi bir zararı olmamış. Kalenin üzerindeki tüm tarihi dokular olduğu gibi duruyor. Yamaç külliyesi ile Kale arasındaki bağlantıyı kurmak içinde ahşaptan bir iskele yapılıyor. Bu sezonda özellikle kalenin daha fazla turist çekmesi için tüm çalışmalar hızla devam ediyor. 2023 yılından bayağı ümitliyiz.
-Hasankeyflilere ve yatırımcılara mesajınız var mı?
Bugün Türkiye’nin turizm potansiyeline baktığımızda 50 milyar dolar bir gelir söz konusu. Turizm bacasız bir fabrikadır. Hasankeyf’te turizmin gelişimi için tüm malzemeler hazır. İnşallah hepimiz elimizden geleni yapacağız. Hasankeyfli hemşehrilerimiz eğer turizm ile ilgili çalışmalar yaparken, daha profesyonel yaparsalar işçi değil, işveren olurlar. Yatırımcı da burada yapacağı yatırımın heba olmasını istemez. Bugün Midyat da otellerde yer bulunamıyor. Aynı şekilde Hasankeyf’te oteller yapılırsa buralar da dolar. Yatırımcılara her türlü de kolaylığı ve destek vereceğimizi de buradan beyan ediyorum.
-Vahap Kusen kimdir. Bir ayağınız Batman’da bir ayağınız da Hasankeyf ve Midyat’ta. Geçmişinizi anlatır mısınız?
1962 Yılında Hasankeyf merkezde doğdum. Küçük yaşta Batman’a yerleştik. 2,5 yılda Midyat da kaldım. Orada liseyi okudum. Yaşamımın tamamını Hasankeyf’te geçirdim. 5 Yıl Belediye meclis üyeliği yaptım. 1994 Yılında Belediye Meclis üyeliği yaptım. 1999'dan beri de Hasankeyf Belediye Başkanlığı yapıyorum.