*1960’lı yıllarda şirin bir petrol kenti olan Batman’da, şehrin nabzı Cumhuriyet alanında atardı. Şimdilerde o alanın yerini Turgut Özal Bulvarı aldı. 60’lı Yıllarda şehrin kalbi olan o meydanın dili olsa da kentin dününü anlatsa…

*Batman’ın belki de en güzel yılları 60 ve 70’li dönemlerdi. Petrol emekçilerinin iş dönüşlerinde ilk durakları, meydanın çevresindeki mekanlardı. Oralarda alışveriş yaparlardı. Esnafın gözü de o çalışanlardaydı. Kara altın, yarım milyonluk kentin temelini o dönemlerde atmıştı…

53 YIL ÖNCE O MEYDAN…
Batman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü’ne yüksek lisans tezi olan ‘Batman’ın 1940 ila 1970 yılları’ arasındaki dönemini değerlendiren Serhat Akcan’ın, 166 sayfayı kapsayan çalışması okunmaya değer…

Birçok kaynaktan yararlanan Akcan’ın, “Batman’da petrolün bulunması, sosyoekonomik ve sosyal kültürel etkileri” konulu tezi dikkat çekici.

Bu çalışmada iki kare Batman’ın gelişim yıllarını anlatıyor.

1967 Yılında Cumhuriyet Meydanı ve Cumhuriyet bulvarının siyah-beyaz kareleri, kentin güzleğini gözler önüne seriyor.

Kara altın’ın doğurduğu modern bir şehrin temellerinin nasıl atıldığın bu iki kare anlatıyor.

53 Yıl önce Batman’ın Cumhuriyet Meydanı’nın manzarası Siirt İl yıllığında yer almış.

Çocukluğumuzun geçtiği o meydanın çevresini bugün gibi anımsıyoruz.

Batman’ın ilk Kaymakamlarından merhum Altay Kancaal’ın Cumhuriyet meydanına dönüştürdüğü o eski alanın çevresine komşu binalardan biri de şimdi ki Öncü Eczanesinin yerinde Belediyenin taştan yapılı hizmet binası vardı. Kentte o yıllarda enerji sağlayan 4 jeneratörün de bulunduğu boş alan, Ziraat Bankası’nın olduğu yerdi. Demir Oteli ve merhum Felek Koyuncu’ya ait otel, meydanın çevresindeki o zamanlar konforlu dinlenme mekanıydı. İki katlı polis karakolu binası ve yanı başındaki Çabuklara ait eski Siirt-Petrol Otobüs firmasının olduğu binanın da temeli henüz yeni atılmıştı.

Eski Atatürk anıtının bulunduğu alanda Cumhuriyet meydanı bir yerde bayram kutlamalarının yapıldığı tek adresti. O alanın dili olsa da kaç bayram etkinliği ve eski parti liderlerinin mitinglerini anlatabilse.

Kimler o tarihi meydana konuk olmadı ki…

CUMHURİYET BULVARI MANZARASI
1960’lı yıllarda petrol kentinin kalbi bir yerde Cumhuriyet alanı ile devamındaki Cumhuriyet bulvarıydı. Bulvarda peş peşe kamu kurumları vardı. Belediye, Kaymakamlık, Hükümet Konağı, Tarım teşkilatı ve Halk Eğitim Merkezi bir arada sayılırdı.

İlçe yıllarında kent öyle güzel kurulmuştu ki tren garından inenler her şeyi bir arada görebiliyordu. TPAO tesislerinden de şehre inen eski petrolcüler ile petrol işçileri alışverişlerini yaptıkları 1. ve 2. Caddede insan kalabalığı vardı.

Evet, Batman’ın en güzel yılları 60-70’li yıllardı.

Cumhuriyet bulvarında ip çekilmiş gibi modern bir güzergah ve de 2-3 katı geçmeyen şirin bir petrol kentinin fotoğraflarına bakıp da hüzünlenmemek elde mi?

50-60 Yıl önce bu şehrin temelini atanlar öngörülüydü ama sonrasındaki manzara için yorum, kuşkusuz Batmanlıların.

İLÇE DÖNEMİNİN KAYMAKAM
VE BAŞKANLARI…
1957’de ilçe olan Batman’ın ilk Kaymakamı Altay Kancaal’dı.

1957 ile 1960 yılları arasında görev yapan merhum Kaymakam Kancaal, daha sonra TPAO Batman Bölge Müdürlüğü’ne geçiş yapan belki de ilk kaymakam olmuştu. Ardından Ergün Nalbant, Salih Aygen, Nihat Kemal Eren, Necmettin Utkan, Nizamettin Güven, Namık Tekin, Recep Ceylan ve Erol Tuncer, 1972 yılına kadar Kaymakamlık yapan isimlerdi.

Ardından Hayrullah Yıldız, Erdal Aksu, Aydın Arslan ve Ali Ülger, 80-90 yılları arasında kaymakamlık yapan isimlerdi. Batman’ın son kaymakamı ise Tarsuslu merhum Ali Ülger’di…

Batman’ın ilk Belediye Başkanı merhum Sait Ramanlı idi. 21 Kasım 1955’te Belediye Başkanlığına seçilen merhum Ramanlı, 1968 yılına kadar belli aralıklarla yaptığı başkanlığa, daha sonra hukukçu oğlu merhum Mustafa Ramanlı da iki dönem Batman Belediye Başkanlığı yaptı.

Merhum Mustafa Ramanlı’nın hizmetlerinin hala konuşulduğu bu kentin dününü bize anlatan eski kareleri gördükçe hüzünleniyoruz. Bir zamanlar laf olsun diye ‘Doğu’nun Paris’i Batman’dır’ dememişlerdi.
Kalın sağlıcakla.