64 YIL ÖNCESİNİN EMEKTAR PETROLCÜLERİ
Raman Dağı eteğindeki küçük rafinerinin ardından ‘Pilot’ Rafineri, şimdi ki DDY Gar binası ile eski Gümrük Müdürlüğü hizmet binası arasında kurulmuştu. TPAO Batman Bölge Müdürlüğü’nün 1960’lı yıllardaki emektarları, mesai saatine bakmaksızın görevinin başındaydı. O yıllarda özveriyle çalışanlardan biri de Mustafa Kirişçioğlu idi. Yıllar önce iş güvenliğinin ön planda olduğu TPAO’daki emekçiler, kafalarına baret geçirmeden ünitelerin yolunu tutmazdı. O dönemlerde TPAO ile TÜPRAŞ Rafinerisi bir çatı altındaydı. 1960’lı Yılların başında ‘Pilot Rafineri’nin bir ünitesinde Kirişçioğlu ile mesai arkadaşları bu pozu vermişti.
RAMAN’IN MİMARLARI ONLARDI
Türkiye’de petrolcülük tarihinde ‘kara altın’ın bulunduğu ilk dağ olan ‘Raman’ın mimarları Dr. Necdet Egeran ile İhsan Ruhi Berent diye geçer. O zamanın teknolojisiyle haritalar çizen Egeran ve Berent, sismik çalışması olmadan Raman Dağı’nda onlarca petrol kuyusunun kazılması için dönemin üst düzey bürokratlarını ikna etmişti. Türkiye’nin ilk petrolcülerinden Berent, yılın yarısını Raman Dağı’nda geçiren Genel Müdürdü. Üst düzey bürokrat olmasına rağmen Berent, Raman’da sondörle sondör, petrol işçisiyle bir işçi, mühendisle bir mühendis, şoför ile şoför gibi çalışan bir bürokrat olarak MTA ve TPAO’da iz bırakan başarılı bir bürokrattı.
TREN GARI İLE RAFİNERİ KOMŞUYDU
1955 Yılında henüz şimdi ki rafineri kurulmamıştı. 1940’lı Yılların başında tren seferlerinin başladığı Batman Garı’nın bitişiğine; Raman Dağı’ndan sonra kurulan ‘Pilot Rafineri’nin temeli atılmıştı. İskenderun’dan getirilen küçük rafineri malzemeleri, gar alanına yakın mesafede istiflenmişti. TPAO’nun kurulmadığı o dönemlerde MTA Enstitüsü’nde çalışan emekçilerin inşa ettikleri petrol stok tankları ve küçük rafinerinin ünitelerinde; 1950 yılında dönemin Cumhurbaşkanı Celal Bayar ve Başbakan Adnan Menderes de incelemelerde bulunmuştu.
GAR DIŞINDA BİNA YOKTU
İluh Tepebaşı’nda 14 ev dışında olmadığı 1940’lı yılların başında kurulan DDY Batman Garı, koca ovada tek yapıydı. 84 Yıllık DDY Gar binasına yakın mesafede ise ‘Pilot Rafineri’ vardı. Bozkır bir ovayı andıran eski İluh ve çevresi, 1940’lı yılların başında ‘kara altın’a rastlanınca; makus talihi de değişti. Batman Ovası’na hareketlilik getiren bina; şimdilerde Kültür Varlıkları Korumu Kurulu’nun tescillendirdiği tarihi ‘Gar’ binası oldu. O tarihi gar, petrol kentinde tam 84 yıldır trenle yolculuğun yapıldığı ilk adres.
