UZMANLARDAN ÖNEMLİ UYARILAR
Batman Çevre Platformu tarafından ‘Deprem gerçeği ve alınması gereken tedbirler’ konulu panel, Batman Barosu Tahir Elçi Konferans salonunda gerçekleştirildi. Moderatörlüğünü TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Batman İl Temsilcisi Sadettin Onur’un yaptığı panele, Yüksek Jeofizik Mühendisi Prof. Dr. Ahmet Övgün Ercan, Akademisyen ve Jeoloji Mühendisi Doç. Dr. Şefik İmamoğlu, Akademisyen Doç. Dr. Serhat Demirhan ve avukat İlknur Tel Altungök konuşmacı olarak katıldı. Paneli kalabalık topluluk izledi. Panelde, olası bir depremde Batman’ın genel durumu ve vatandaşları bekleyen tehlikeler karşısında alınması gereken tedbirler masaya yatırıldı. Batman’da olası deprem üzerine değerlendirmede bulunan Prof. Dr. Ercan; “Batman büyük depremlerin ürediği bir diğer yer değil. Garzan Dağı'nın güneyindeki kırıklardan sıkıştırı verse, ‘ben burada çok büyük bir deprem yapmak istiyorum' dese, üretebileceği deprem büyüklüğü ancak 6 ve 6.2 şiddetinde olur” dedi.
“6.5 VE ÜZERİNDEKİ DEPREMLER BATMAN’I YIKAR”
Batman’ın yıkım eşik değerine dikkat çeken Prof. Dr. Ercan, şöyle devam etti; “Batman'ın bu yeni yapılaşması, 6.2'lik bir depremi kaldırır. Batman'ın, yıkım eşik değeri 6.5'tir. Batman'da yıkım yapabilmesi için 6.5'dan daha büyük bir deprem olması gerekiyor. Ya da dolaylı olabilecek 7. 2’lik ve 7. 5'lik gibi depremler Batman'ı etkiler mi? Etkiler. Bir yerde illa de depremlerden etkilenmek için o yerden kırık geçmesi gerekmiyor. İstersen kırığın üzerinde dahi yapı yaparsın. Önemli olan yapının göçmemesidir. 2020'deki Sisam depremini hatırlarsınız. Sisam'da bir deprem oldu değil mi? Orada göçüntü türü bir kırık vardı. Büyük Menderes kırığı. Sisam'da bir duvar yıkıldı. İki kişi öldü. O kırık İzmir'den geçmemesine rağmen İzmir'de Bayraklı'da 18 tane yapıyı göçerdi ve 140 kişi öldü. Kırığa 'Fay' demiyorum, çünkü 'fay' Türkçe değil. Türkçesi kırık. Dolayısıyla illa de kırık geçmesi gerekmiyor. Yıkan nedir? Eğer yapı betonarme ve sağlam yapıldıysa, kırık altından geçiyorsa, kırık yapıyı ikiye böler, keser geçer. Ama eğer sağlam yapılmasa yapı yıkılır. Yıkan nedir? Yapının altından geçen sarsıntının yapının salınımıyla uyuma geçmesidir. Buna İngilizce'de rezonans denir. Bizde çalka denir. Çalka ve çalkalama. Yapı bu şekilde aşırı çalkalanıyorsa o yapı yıkılır. Dolayısıyla en önemli konu, o yapı çalkalanıyor mu? Deprem sırasında çalkalanacak mı, çalkalanmayacak mı, en önemli konu bu.”
“BATMAN’DA YERALTI SULARI
20 METRENİN ALTINDA”
Yapı zeminiyle ilgili uyarılarda da bulunan Ercan; “Çok uyduruk olarak 'zemin etütleri' lafları diyorlar ya, bunun Türkçesi aslında 'yer, yapı, davranış özellikleri' demek gerekiyor. En önemli konu bu. Bir yapıyı incelerken en önemli konu, bu yapı rezonansa geliyor mu, gelmiyor mu? Yapı rezonansa gelmiyorsa yıkılmaz, ayakta kalır. Eğer o yapı elemanlarında bir eksiklik yoksa ayakta kalır. Kaldı ki inşaat mühendisleri onun bir de davranış çözümlemesini yapar. O, rezonansın bir adım ötesidir. Eğer performans analizinde 'yapı yıkılabilir' çıkıyorsa o yapı yıkılır. 'Yıkılmaz' çıkıyorsa yapı yıkılmaz. Türkiye'deki yapıların yüzde 65'inde paslanma sorunu var. Şimdi Batman'a geldiğiniz zaman, Batman'da ne yazık ki yeraltı suları çok sığ. Yeraltı suları 2 ile 9 metre derinlikte birçok yerde. Eğer yeraltı suları 20 metreden daha sığsa o yapı depremden etkilenir” dedi.
“YAPILARDA YALITIM ÖNEMLİ”
Sulak ve nemli zeminlerin paslanmaya neden olduğuna da dikkat çeken Prof. Dr. Ahmet Övgün Ercan, şöyle devam etti; “Kayganlık nereden geliyor? Eğer yer altı suları 20 metreden daha sığsa o yapılar depremden çok etkilenir. Ne yapmak gerekiyor oraya? Mutlaka burada yapıyorsunuzdur. Bohçalama yapmak gerekiyor. Yani yapının ayaklarına su girmeyecek. Yapı da nereden üşütüyor? Eğer nemli olursa, orası sulak olursa, su alırsa paslanma oradan başlıyor. Onun için yalıtım gerekiyor. O zaman yer altı sularının derinliklerini bir yerde çok iyi bilmemiz gerekiyor. Yeraltı sularının derinliğini ölçüyoruz. Ölçen yönteme ne deniyor? Elektrik özrenç deniyor. Yaklaşık 15 dakika içinde yeraltı sularının derinliğini, yer altı sularının yoksa bile, eğer ıslaklık varsa, yani nemlilik varsa, onu geoteknik mühendisliğine söylemen gerekiyor, inşaat mühendisliğine söylemen gerekiyor ki, 'şu derinlikte ıslaklık var. Islaklık bu derinliğe kadar gidiyor' demesi gerekiyor ki, geoteknik mühendisi yada inşaat mühendisi o konuda önlem alsın.” Daha sonra diğer konuşmacılar değerlendirmelerde bulundu.
