*Bir zamanlar Batman’a, Türkiye’nin en prestijli müzik ödülü getiren ‘TPAO Orkestrası’ grubu ile 1933’lü yılların başında ilk diplomalı petrolcü Cevat Eyüp Taşman, bu coğrafyada ‘Kara altın’ı keşfettiğinde ‘İluh’ köyünün ‘Batman’a dönüştürmesinin en büyük etkeniydi…
*Elbette yörenin kaderini ‘kara altın’ değiştirdi. 14 Haneli köy büyüdü, adı zamanla ‘Batı Raman’ oldu. Batı’nın ‘bat’ı Raman’ın ‘man’ı, ‘Batman’ oldu. Şimdi de TPAO Batman Bölge Müdürlüğü’nün olduğu Site Mahallesi’nde bu şehre değer kazandıranların isimleri cadde ve güzergahlara veriliyor…
TPAO ORKESTRASI’NIN KAZANIMI…
‘Altın Kelebek’ ödülleri dağıtıldı, ekranların sahnelerin en başarılı isimleri onurlandırıldı. Hürriyet Gazetesi, henüz televizyon yokken, ‘Altın Kelebek’ yerine ‘Altın Mikrofon’ ödülleri dağıtıyordu.
Türkiye’nin en prestijli müzik ödülüydü.
Cem Karaca, Erkin Koray, Edip Akbayram, Erol Evgin, Fikret Kızılok, Ferdi Özbeğen, Selçuk-Rana Alagöz, Yıldırım Gürses, Moğollar gibi efsaneler, hep ‘Altın Mikrofon’dan geçmişti.
Türküleri jazz tarzında yorumlayan, adı sanı duyulmamış bir grup da, 1966’da ‘Altın Mikrofon’a katıldı. Aralarında Zeki Müren’in de bulunduğu jüri tarafından seçildi, finale kaldı, ancak kazanamadı.
Finale kalanlar, Hürriyet’in kiraladığı özel uçaklarla Türkiye’yi dolaşıyor, çeşitli şehirlerde ücretsiz halk konserleri veriyor, konsere gelenlere oy pusulası dağıtılıyor, çıkışta herkes oyunu kullanıyordu.
TPAO Batman Orkestrası grubu, 1967 yılında tekrar yarışmaya katıldı, yine finale kaldı, 10 şehirde konserler verildi, Cem Karaca ve Apaşlar kazandı.
1968’de ‘Müziğin Oscar’ı sayılan o yarışmaya tekrar katıldılar, gene finale katıldılar, gene finale kaldılar. 14 Şehirde konser verildi, sunuculuğu Orhan Boran yaptı. Rakipler arasında Erkin Koray vardı, Moğollar vardı. Ve o adı sanı hiç duyulmamış grup ‘TPAO Batman Orkestrası idi…
İLK PETROLCÜ TAŞMAN…
Genç Cumhuriyet’in 10’uncu yılında, 1933’te Petrol Arama İşletme Dairesi kurulmuştu. Mustafa Kemal Atatürk, yurtdışında okuyan 3 öğrenciye bizzat mektup yazdı; “Vatanın size ihtiyacı var...”
Atatürk’ün Türkiye’ye davet ettiği petrolcü Bolulu Cevat Eyüp Taşman’dı.
Robet Kolej mezunuydu, Columbia Üniversitesi’nde bursla okumuş, petrol jeoloğu olmuştu, Amerikan petrol şirketlerinde çalışıyordu. ABD’de tabiri caizse servet kazanıyordu. Atatürk’ten gelen mektup üzerine memleketine döndü. Petrol Arama İşletme Dairesi’nin başına geçti.
Cevat Eyüp Taşman, önce Nusaybin sınırında petrol arama çalışmalarına başladı. 1934 Yılında Raman Dağı eteğindeki Meymuniye boğazında petrol numuneleri tespit edildi. Meymuniye çevresinde kuyular kazıldı.
Şartlar ilkel, teknik imkanlar yetersiz, ekonomik imkanlar yetersizdi.
1940 Yılına gelindi, kuyu kaza kaza 1048 metreye inilmişti, petrol bulundu. Ümit fışkırmıştı.
Dönemin Cumhurbaşkanı İsmet İnönü, 1947 yılında Raman’a geldi. O dönemler ‘Batman’ diye bir şehir yoktu, yerleşim yeri yoktu. Sadece 14 haneli İluh köyü vardı.
Ülkenin ilk rafinerisinin 1955 yılında kurulduğu Batman ovasının kaderi değişti.
14 Haneli İluh köyü büyüdü, adı zamanla ‘Batı Raman’ oldu. Batı’nın ‘bat’ı Raman’ın ‘man’ı, ‘Batman’ oldu.
Demiryolu hattı, geçmişle geleceği tam ortadan ikiye bölüyordu. Rayların bir tarafı hizmetlerden geride kalırken, rayların öbür tarafı, TPAO’nun bulunduğu Site Mahallesi, büyük kentlerin modern semtlerinden biri olmuştu.
İşçi lojmanları, tek katlı modern konutlar yapıldı. Hastane, okulu vardı, özel öğretmenler getiriliyor… Sinema salonu, tenis kortları, yüzme havuzu vardı… Bölgedeki zor çalışma şartlarını daha katlanılır hale getirmek, sosyal hayatı zenginleştirmek için, orkestra kurulmasına karar verildi. Turne şeklinde sanatçı getirmekle olmuyordu. Orkestra üyeleriyle aileleriyle birlikte Batman’a taşınmalı, petrol kentine yerleşmeliydi.
Orkestrasının kurucusu Ahmet Akman oldu. Çeşitli şehirlerde yaşayan sanatçılara teklif götürüldü. ‘Batman efsanesi’ oluşturuldu. Klavye ve vokalde İlhan Telli, Bateride Semih Özmert, Gitarda Ünal Üstol ve Atilla Akman, Basgitarda Çetin Oral, Saksafonda Ünal Yiğitbaş…
İlhan Telli, vefatından önce Batman’a gelişini şöyle anlatıyor: “Beyoğlu’nda piyanomla İngilizce ve İtalyanca şarkılar söylerken, eşimi de yanıma alıp, hiç tanımadığım yerlerin yolunu tuttum, Batman anlatılar gibi değildi, çok şaşırmıştı, çok modern bir yerdi, tenis oynuyordu, yüzüyorduk, eşlerimizle dans ediyorduk.”
Tek işleri müzik olan orkestra üyeleri, kısa sürede Batman’ın sevgilisi haline geldi. TPAO’ya hizmet vermekle yetinmediler, ücretsiz halk konserleri verdiler, resmi bayramlarda balolar tertiplediler. Köy düğünlerine bile gittiler. Vatandaşları pop müzikle tanıştırdılar. Türküleri, jazz ve rock tarzında yorumlardı. Altın mikrofon kazandılar. Hürriyet Gazetesi’ne dokuz sütuna manşet oldular. 1979 Yılında dağılıncaya kadar Batman’a hayat verdiler.
Belgesel filme konu oldular. Altın Kelebek ödüllerinin dağıtıldığı günde bu defa sadece Türkiye’de değil, tüm dünyada konuşulmuştu…
Geçenlerde ayaküstü sohbet ettiğimiz TPAO Batman Bölge Müdürü Mustafa Demir, Batman’a değer kazandıran ilk petrolcü Cevap Eyüp Taşman ile Orkestranın unutulmaz solistlerinin adlarının, Site’deki bazı mahalle ve sokaklarda yaşatılması çalışma başlattıklarını söylüyordu.
TPAO’nun ‘Ahde Vefa’ örneğini göstermesi ne kadar da anlamlı olur…
Sağlıkla kalın…
