**1960 Yıllarda Batman’ı okumak başkaydı. O zamanlarda daha çok ‘kara altın’ ile emekçiler konuşulurdu. O dönemlerde yaygın medyanın manşetlerine konu olan petrol şehrinin ilk gazetecileri Nazım Sökmen, başta olmak üzere eski duayenler büyük haberlere imza atmışlardı.

**Türkiye’de petrol emekçilerinin ilk grev yaptığı yıllar 1967 idi. Milliyet, Hürriyet ve Günaydın gibi büyük gazeteler sayfalarının manşetlerine hep Batman’ı taşımışlar. O zamanlar CHP Genel Sekreterliği yapan Başbakan merhum Bülent Ecevit’in açıklaması dikkat çekiyor; “Petrolde yabancı şirketlere güvenmek yanlış.”

BU ŞEHRİN DÜNÜ…
Batman’ın petrol emekçilerinin 60’lı yıllarda nasıl çileli günler geçirdiklerini Hürriyet, Milliyet ve Günaydın gazetelerinin manşetlerinde görebiliyoruz.

Ulusal basındaki gazetelerin fiyatlarının 25 kuruştan satıldığı dönemlerde gazeteler siyah-beyaz çıkardı. O zamanlar Batman ‘ilçe’ idi. Batman Kaymakamlığı greve giren petrolcüleri, uyarıyor… Bakın 14 Şubat 1967 tarihinde Milliyet Gazetesinin manşetine; “Batman’da grevciler ile işveren söz düellosu yaptı…”

‘Batman özel’ ibareli haberde şöyle denilmiş;

“Kaymakamlık olaylara sebep olmaması için grevci sendikanın ve TPAO yöneticilerinin hoparlörlerle işyerinde yayın yapmasını yasaklamıştır. Yasağa rağmen grevciler araçlarında bulunan seyyar hoparlörlerle yayına devam etmişlerdir. Buna karşılık TPAO yöneticileri araçlarının klaksonlarını devamlı çalarak grevci işçilerin yayınlarını engellemişlerdir.”

O ilginç haberin hemen altında o zamanlar CHP Genel Sekreteri olan eski Başbakan merhum Bülent Ecevit, açıklama yapmış; “Petrolde yabancı şirketlere güvenmek yanlış.”

TPAO’DA HASTANE VARDI
60’lı Yılların ortalarında petrol kenti Batman’da tek hastane şimdi ki Petrolspor Kulüp binasının olduğu yerdi. İlçe sakinleri ve petrol emekçileri tedavilerini o sağlık kuruluşunda yapıyordu.

Yine Milliyet Gazetesi o zaman Batman’daki grevi manşetlerine taşımış; “Batman’da hadiseler var” başlıklı haberde greve katılmayan bir işçi çocuğunu hastaneye kaldırmak istediği sırada kapatılan yol yüzünden başına gelen ilginç olayı gazetecilere açıklamış. Milliyet Gazetesi’ndeki o haber aynen şöyle:

“TPAO Hastanesine gitmek isteyenleri engelleyen grevci işçilere dönemin Rafineri İstihsal Servisi Şefi Gültekin Köksal’ı tartaklamışlar. Bir lokomotife akaryakıt verilmesine engel olan S. Akçay ve Ş.Tekince adlı işçiler adliyeye sevk edilmiş…”

Grev döneminde dikkat çeken bir başka haber şöyle: “Batman’da bir komiseri yaralayan grevci işçi tevkif edildi.”

Haberin devamı ise kısaca özetlenmiş; “TPAO işletmelerinde grev yapan işçilerden M. Kaya ile Abdulkerim Başer ‘Emniyet kuvvetlerine karşı geldikleri’ gerekçesiyle tutuklanmışlardır. Diğer taraftan, önceki gün çıkan olaylar sırasında komiser muavini F. Tandoğan’ı yaralayan H. Tüzün de dün saat 17.00’de tevkif edilmiştir. Kaymakamlık grevcilerden, ‘kanun dışı hareketlerden sakınmalarını’ istemiş, ‘aksi takdirde zor kullanılacağını’ bildirmiştir. Siirt ve Silvan’dan Batman’a 100 Jandarma getirilmiştir.”

Dönemin Petrol-İş Sendikası Genel Başkanı Ziya Hepbir de Milliyet Gazetesi’ne özel demeç vermiş: “Kanunen işveren, işyerinde yabancı işçi çalıştıramaz. Oysa müessese 250-300 yabancı işçiyi içeri sokmuştur. Bu iş halledilmezse 14 Şubat’ta ATAŞ’ta grev kararı alacağız.” Bu açıklamanın ardından TPAO Batman Bölge Müdürlüğü’nün de açıklamasına gazete yer vermiş: “Bütün işyerlerinde normal çalışmanın devam ettiğini ve greve katılanların sayısının 200 olduğunu belirtmiştir.”

53 YIL ÖNCE BATMAN…
Bu yazdıklarımız tam 53 yıl öncesinin Batman’ı.

Yaygın medyanın o dönemine ait haber kupürleri de dikkat çekici.

53 Yıl öncesinin petrolcülerinin eylemine yaygın medyanın geniş yer verdiğini o zamanlar Hürriyet Gazetesi’nin Batman Muhabiri merhum Nazım Sökmen’in haberinden okuyabiliyoruz:

“Olaylar, grevci işçilerin, Batman’ın tek motorlu vasıta geçiş yolu olan demiryolu geçidini tutarak, araçlara ve greve katılmayan işçilere yol vermemelerinden doğmuştur. Olaylar üzerine Bıçakçı köyü yakınlarındaki NATO hava alanından bir askeri birliği takviye kuvvet olarak Batman’a getirilmiştir. Grevciler, daha sonra Adliye binasına giderek ‘işçi kardeşlerimizi bırakın’ diye bağırmışlardır. Bu sendikaya bağlı olmayan işçiler ise normal bir şekilde çalışmalarına devam etmekte ve herhangi bir olayın doğmasını önlemek için yemeklerini işyerinde yiyerek dışarı çıkmamaktadırlar. Batman’da hala 200 kadar polis ve jandarma vardır. Yarın Ankara’dan 40 kadar toplum polisinin geleceği ilgililerce ifade edilmiştir.”

10 SENDİKACI İŞTEN ÇIKARILMIŞTI
Hürriyet Gazetesi’nin eski Batman Muhabiri ve Batman Gazetesi’nin ilk kurucularından merhum Nazım Sökmen, 1967 yılındaki grev yaptıkları gerekçesiyle işten çıkarılan 10 sendikacının haberini şöyle aktarmış:

“Batman petrol işçileri sendikası Başkanı Behçet Atayılmaz ile 9 yönetim kurulu üyesinin işletmedeki işlerine, TPAO yöneticileri tarafından son verilmiştir. İşten el çektirme kararı 1964 Temmuz’un da Batman petrol işçilerinin yapmış oldukları grevin kanunsuz olduğu hakkında Batman Mahkemesi’nin bir hafta önce verdiği karara dayanılarak alınmıştır. Olay ilçemizde büyük bir tepki uyandırmış ve Başbakan ile Bakanlara, binlerce kişinin imzasını taşıyan telgraflar çekilmiştir. İşçiler, dün TPAO yöneticilerinin, Sendika yönetim kurulu hakkındaki kararını protesto etmek için yürüyüş yapmış ve Atatürk anıtına çelenk koymuşlardır.”

Bugün, petrol şehrinin 53 yıl öncesinde yaşananları;  o dönemde de yayınlarını sürdüren Milliyet, Hürriyet ve Günaydın Gazetelerinin kupürlerinden sizlere derledik.

Kalın sağlıcakla…