Görüşülen kişilerin memleketi, sırasıyla Batman  (%71), Diyarbakır (%12), Mardin (%5), Siirt (%5) ve Suriye (%4) olduğu, Batman’a yerleşme nedenleri is çoğunlukla Batman’da doğmak ya da Batmanlı olmak (%45), ekonomik (%24) ve zorunlu göç (%15) gibi nedenler olduğu görülmektedir. Hiçbir problemi olmayan konut oranı %22,7, en çok problem %60,8 oran ile evin rutubetli, %46,3 ile evin küçük olması ve %44,2 ile çatı ve tavan problemleri olmaktadır. Ayrıca, 133 evde tuvalet evin içinde değil, yine 144 evde bağımsız banyo bulunmamaktadır.

Yapılan çalışmaya katılanların %72,2 ise yaşadıkları mahallelerden memnun olduklarını söylerken, %27,8’i ise memnun olmadıklarını belirtmiştir. Bölgede, en çok görülen sorun, %73,2 ile çevre kirliliği, %70,1 ile park ve çocuk bahçesi gibi alanların yetersiz oluşu ve %69 ile İluh deresiyle ilgili problemler ve %56,1 ile belediye hizmetlerinin yetersiz oluşu ve %50 ile güvenlik problemidir. İluh deresi ile ilgili en çok şikâyet edilen konulardan biri yaklaşık %80 ile derenin kötü kokmasıdır. Daha sonra görüntü kirliliği, sağlık açısından zararları ve %63 ile güvenlik riski gelmektedir. Genel olarak çıkan sonuçların birbirine yakınlığı, dere ile problemlerden genel olarak rahatsızlığı göstermektedir. Sadece %5 lik bir kesim derenin kendilerine uzak olması nedeniyle dereden rahatsız olmadıklarını dile getirmiştir. Çalışma kapsamında, bölgede yaşayan insanların yaşadıkları mahallelerden memnuniyet düzeylerini göz önünde bulundurarak, bölgede en çok görülen çevre kirliliği ve derenin kötü kokması, açık yeşil alanların yetersiz olması, İluh deresi etrafındaki afet riski ve güvenlik problemlerinin olması ve belediye hizmetlerinin yetersiz olması gibi sorunların giderilmesi bölge sakinlerinin memnuniyet düzeylerini arttıracaktır.

Mahallede yaşayanların %52,2 si akrabalarla birlikte aynı mahallede yaşarken %47,2’si ise birlikte yaşamaktadır. En çok bir arada bulundukları yerler % 70 ile sokak, %67,3 ile evler ve %13,5 gibi bir oranla komşularla görüşülmediğidir. Mahallerde yaşayanların %90’dan fazlası boş zamanlarını evde geçirdiğini söylerken %47’si akraba, dost ziyaretine gittiğini söylemiştir. Boş zamanlarını sinema da geçirmek ise en düşük orana (%1,1) sahiptir. Ankete katılanların %95‘e yakını oturdukları mahallede iyileştirme yapılmasını istemekte olup, %5,6’sı ise iyileştirme yapılmasını kabul etmemektedir. Çalışmaya katılanların %40’ı müstakil evlerde oturmak isterken diğer %40’ı bahçeli müstakil evde oturmak istediklerini söylemişlerdir. Apartman dairesinde oturmak isteyenlerin oranı ise %10’nın altında kalmaktadır. Çalışmaya katılanlar %55,8’i ailesine yakın oturmak isterken %35,8’i ise akrabalarıyla yakın oturmak istemektedir. Tanıdığı kimseyle oturmak istemeyenlerin oranı %4,6’dır. İluh deresi kentsel dönüşüm projesi kapsamında, komşuluk ilişkilerini güçlendirecek şekilde kentsel tasarım ve bina mimarilerinin yapılması, tasarım sürecinde düşük katlı ve bahçeli konutlara öncelik verilmesi büyük önem taşımaktadır.

Çalışmaya katılanların yaşadıkları evin konumuna ve mahalleye ilişkin beklentilerinde 89,5% ile parklar ve yeşil alanların olması birinci sırada yer alırken, %81 ile geniş yolların yapılması ve sağlık ocağı ve eczanelere yakınlık ikinci sırada yer almaktadır. Şehir içi otobüs-minibüs ve ulaşım duraklarına yakınlık %78,1 ile üçüncü sırada görülmektedir. Alışveriş merkezlerine yakınlık ise %67,9 ile çok talep görmediği tespit edilmiştir.        

Böylece, İluh deresi kentsel dönüşüm projesi kapsamında, bölgedeki açık yeşil alan oranının projedeki parsel alanlarının %50 - %60 oranına ulaşması, yolların genişletilmesi, sosyal donatılar, eğlence ve alışveriş merkezleri ve toplu taşıma  sistemlerine erişebilirliğin artırılması projenin amaçları içersinde ilk sıralarda yer almalıdır. Mahalleler içinden geçen demiryolunun taşınması, boşalan alanın iş ve alışveriş merkezi, çocuk parkı ve açık yeşil alanlar olarak değerlendirilmesi ve çevre kirliliğinin giderilmesi, bölgede yaşayanların mahalleye ilişkin beklentilerini kısmen karşılayabilmektedir. Aynı zamanda,  mevcut demiryolunun hafif raylı sistemle üniversite kampüsüne bağlanması, bu bölgeyi ekonomik ve sosyal olarak canlandırabilmekte ve kent ekonomisine katkı sağlayabilmektedir.

Bölgede mevcut olan afet riski, çarpık ve kaçak yapılaşmanın yanı sıra, yerel halkın refah düzeyi ve eğitim standartlarının da düşük olduğu görülmektedir. Burada yaşayan insanlara güvenli, sağlıklı ve yaşanabilir bir kentsel mekân sunmak için, göç alan bu bölgede yaşayanların ihtiyaçları ve beklentileri, yaşam tarzları, sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yapıları dikkate alınmalı ve kentsel dönüşüm uygulamasına ilişkin planlama ve tasarım süreci bütüncül bir yaklaşım ile yürütülmelidir.Söz konusu alanda yaşayanların ekonomik gelirleri dikkate alınarak, Bakanlar kurulunun Maliyeti altında konut satışı ve fiyatları da dikkate alınması gereken hususlar arasında yer almaktadır.

Kentsel dönüşüm uygulaması, sadece fiziksel bir değişim ve dönüşümü içermemekte, bununla birlikte, bölgedeki ekonomik ve sosyal yapıya ilişkin değişimleri ve ayrıca merkezi ve yerel yönetimlerin politik boyutlarını da içeren, çok yönlü ve çok aktörlü bir eylem olarak bilinmektedir. Bu bağlamda, kentsel dönüşüm projelerinde, fiziksel yenilenmenin yanı sıra, bölgedeki sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik yapının detaylı olarak araştırılması, bölge halkının istek ve beklentilerinin analiz edilmesi, bölgede yaşanan sorunların giderilmesi için uygun stratejilerin incelenmesi ve mülkiyet ve hukuki durumlarının tespit edilmesi, projenin fiziksel, toplumsal, finansal ve yasal açıdan eşgüdümlü olarak yürütülmesine yardımcı olmaktadır.

Kentsel dönüşüm projelerinde, daha sağlıklı ve yaşanabilir kentsel mekânlar oluşturabilmek için, mümkün olduğunca bölgedeki mevcut yoğunluk değerini korumak, imar mevzuatına uygun kent bütünü ile entegre olan yüksek görsel kaliteye sahip alanlar tasarlamak, kentteki altyapı, sosyal ve teknik donatılar, ulaşım sistemi ve yeşil alanları dikkate alarak yaşam kalitesini arttırmak, bölgedeki sosyal yapı ve yerel özellikleri göz önünde bulundurarak bölgedeki insanlara hitap eden yapılar ve alanlar oluşturmak büyük önem taşımaktadır.

Editör: TE Bilişim