Barış Arslan
*İluh’un 14 haneli olduğu dönemde Maynume boğazı ‘kara altın’la tanışmıştı. 1940’ta dönemin Başbakanı Dr. Refik Saydam, ilk kez petrolle tanışıyor ve böylece Batman’ın da karaltınla yolculuğu başlıyor. Raman-1 sondaj kuyusu 1940’ta açılınca Maymune boğazı, ilk petrolcülerin adresi olmuştu. İşte kara altın dönemindeki Maymune boğazından çarpıcı kareler…
MAYMUNE BOĞAZINDA SİYAH-BEYAZ KARE
Yıl 1940. Raman dağı eteğindeki Maymune Boğazı’nda kurulan Raman-1 kuyusu, yabancı petrol mühendislerinin kaldığı yerdi. O dönemlerde Petrol Arama ve İşletmeler İdaresi’ne ilk alınan işçiler arasında Yusuf Öney, Esat Atuğ, Muhittin Eren, Süleyman Bayır, Yusuf Ceylan, Yunus Alp, Turko Öztürk, Hasan Güven, Süleyman Bilgiç ve Mehmet Gürbüz, adını petrolcülük tarihine yazdıran isimlerdi. Tamamı Midyatlı olan o emekçilerin çoğu şimdi hayatta değil. Ancak yıllarının geçtiği Maymune boğazındaki Raman-1 kuyusundan geride bu kare kalırken, o zamanlar Maymune Boğazında Batman-Hasankeyf karayolu yoktu, sadece pilot rafineri ile tek bir kuyu vardı.
BAŞBAKAN İLK KEZ PETROLLE TANIŞMIŞTI
Tarih 1 Mayıs 1940. Dönemin Başbakanı Dr. Refik Saydam, beraberinde İktisat Vekili Hüsnü Çakar ve MTA Enstitüsü Genel Müdürü Hadi Yener’le birlikte önce Diyarbakır’a ardından da Maymune boğazında soluğu alıyor. Şimşeklerin çaktığı, gök gürlemelerin bol olduğu, bardaktan boşanırcasına yağışın olduğu bir günde Başbakan Saydam, adını hep duyduğu ancak o ana kadar görmediği, bilmediği ‘kara altın’la tanışır. Başbakan merhum Saydam, bir avuç petrolü eline alır, koklar ve o an ki mutluluğu da karelere böyle yansır.
BİR ZAMANLAR MAYMUNE
Batman-Hasankeyf karayolu üzerindeki Maymune-Demirbilek köyü yakınında 1940 yılların başında petrol sondaj çalışmalarına başlanmıştı. Bir bölümü çadırlarda, bir bölümü de küçük, geçici ve ilkel barakalarda çalışan işçi ve mühendisler için 1941 yılında ‘Merkez kamp’ denilen kerpiçten 2 katlı bina yapıldı. Küçük rafinerinin kurulmasıyla Maymune boğazının da makus talihi değişmişti. 1941’den sonra geceleri ışıl ışıl olan Maymune boğazında, benzinli jeneratörün ürettiği elektrik ve yanan lambalar, uygarlığın burada var olduğunun bir kanıtı olmuştu. İşte o merkez kampta petrol mühendisleri ile işçilerin çalıştıklarını gösteren bir kare.
