HASANKEYF KALESİNİN DÜNÜ…
Evliya Çelebi ‘Seyahatnamesi’nde Hasankeyf kalesinin özelliklerine dikkat çekerken, kalenin ilk kurucusunun Abbasi oğullarından Harun Reşit’in veziri Sikif Kay olduğunu dile getiriyor. Kürt dilinde ‘Sikif’ diye anılan kalenin Kürt kavmine ait bir eser olduğuna dikkat çeken Evliya Çelebi’nin ‘Seyahatnamesi’nde Hasankeyf kalesinin tarihi de şöyle değerlendirilmiş; “Arap tarihçilerine göre bu şehir ‘Sikif’ adlı bir Kürt yapıtıdır ama kalesini Mısır padişahlarından Eyyübilerden Melik Salih Necmeddin Eyyüp (Melik Kamil Muhammed’in oğlu) sultan iken oğlu Melik muazzam Turan şah’ı bu Hasankeyf’e hakim edip gönderdi. Babası Melikşah Eyyüp ölüp Sultanlık oğlu Turan şah’a geçince annesi Şecerüddür adlı hatun, ki hala Kabe’nin kisvesi yani Mekke’nin siyah örtüsü o Şecerüddür hatun’un hayratıdır. Kocası ölünce bütün Mısır ileri gelenlerin kararı ve bütün kulların isteğiyle Şecerüddür Hatun Mısır’a melike ederler. O da derhal evladına yedi mısır hazinesi mal gönderip ‘elbette ne keyfitte olursa benim oğlum bir hasın (Hısn-ı hasın, mustakem, sağlam kale) inşa edesin” diye evladına buyurup, ‘kale tamamlanınca sonra Mısır’a gelip müstakil padişah olasın’ diye şehzadeye annesi tarafından yedi mısır hazinesiyle bu şekilde buyurup gider. Derhal kalenin temeline uğurlu saatte ve burc-ı seretan-ı beyt-i kamer-imai’de başlanıp kale tamamlanınca ismine Hasin-keyfa dediler.”
HASANKEYF KALESİ DİRENİYOR
Yıllara meydan okuyan Hasankeyf kalesinin öyküsünü Seyahatnamesinde dile getiren Evliya Çelebi, Hasankeyf kalesinin zemin özelliklerine de dikkat çekmiş; “Hasankeyf kalesi Mısır’da şanı büyük bir padişaha aittir. Nice Arap tarihçileri öyle yazmışlardır. Başka bir yazarda bu şehzadenin bu Hasankeyf zemini doğum yeri olduğundan müstakil padişah olunca, Mısır’dan para gönderip bu Hasankeyf’i yaptı” diye yapmış. Sonra bu muazzam Turan şah, Dimyat kalesini İspanya frengi elinden kurtarıp Mısır’a gelince 648 tarihinde kendi kulları, Turan şah’a isyan edip şehit ettiler. Saltanat günü ancak 70 gün oldu ama Hasankeyf kalesine çok sultanlık etti. Mısır’da annesi Şecerüddür yanında gömüldüler. Eyyübioğulları burada son buldu ve saltanat kullarına geçti ama halkın dilinde bozulmuş, hali meşhur olup Hasankeyf kalesi derler. Bu şekilde bozulmuş haliyle Osmanlı elinde Hasan adında da kaleler vardır.”
