İsimler konusu her zaman ilgimi çekmiştir. Çocuğunuza verdiğiniz ismin bir ömür boyu bu kişinin üzerinde olumlu yâda olumsuz bir etkisi olacağını hiç düşündünüz mü?
Kişi dünyaya yeni gelmiştir ve ismini seçecek bir hali de yoktur. O yüzden ailesinin veya büyüklerinin vermiş olduğu ismi peşinen kabullenecek ve belki de bir ömür boyu bir yükü omuzlamış olacaktır.
Mesela kimisi dini isimleri önceler. Şimdi örnekler vererek yanlış bir şey yapmayalım ama her dini isim de konulmaz ki. Mesela Kur’an-ı Kerim’de geçiyor diye hemen bir ayeti alıp isim yapmak ne kadar doğru. Çünkü yine Yüce Kitabımız Kur’an’da İblis ismi de geçmektedir de gel kullan şimdi bu ismi. Yâda Gölgelik anlamındaki ayeti gel bir ömür boyu taşı. Ama var. Ben kendim böyle bir kişiyi tanıyorum. Yâda sırf Arapça olduğu için Taş isminin Arapçasını çocuğuna koyanları da biliyoruz. Hemen açıklama yapalım. Gölgelik “Subat” ve Taş “Hacer” demek oluyor.
Aynı örneği Kürt isimlerinde de görebiliyoruz. Kimi çocuğuna “Perişan” ismini koyar. İnanın birçoğu ismi gibi perişan bir hayat yaşıyor.
Yâda anlamı ne demek, kim niçin koymuş, bilen varsa beri gelsin. Buyurun size Kürtçe de rastlanılan bir takım isimler: “Hazare, Hafsade. Seve”. Birincisi Bin, ikincisi Yedi yüz ve üçüncüsü Elma demek. Ne alaka? Birde bizim komşu vardı “Dırre” Teyze ve “Keyfi” ismindeki esnaf. Belki Keyfi zevk anlamındaki keyif sözcüğü kökünden gelmiş de ya Dırre?
Bu tür örnekleri Türkçede de bulabilirsiniz. O kadar çok örnekler var ki.
“Durdu, Duran, Durdane, Durmuş, Durkadın, Dursen,Döndü, Satılmış, Hüsran”. Akla ziyan isimler bunlarla da kalmaz. Listeyi uzatabilirsiniz.
“Zerdiye, Nefnüf, Şehriye, Yeter, Teslime, Ahsen, Saniye, Portakal, Cemşit, Ceza, Sarp, Sabit,Kezban,Yaşasın, Toktamış,Ozansu,Işıl, Tosun,Ökkeş,Fincan, Meynune.” Kimi mana bakımından anlamsız ve kimisi de harbiden anlamsız. Yazık bu ismi taşıyan bireylere.
İsimlerin kaderi bununla da kalmaz, birileri tarafından katledilir adeta. Kemal Sunal’ın canlandırdığı salak ama bir o kadar da şanslı ve inatçı tipleme “Şaban” ismi o yıllardan sonra eski cazibesine yitirmedi mi? Mübarek üç aylardan biri olan Şaban ismini artık Türkiyeliler pek tercih etmiyor. Yine de ısrarla bu ismi kullanan az sayıdaki insanı da tebrik etmek gerek. Yoksa bu güzel isim yok olup gidecekti.
Filmlerde o kadar çok alıştık ki bazı isimlerin bir takım meslekler ile yâd edilmesine. Dikkat edin filmlerde kapıcıların ismi genelde “Cafer” olur.
Çay ocaklarını işleten ocakçıların“Şafi” olması da ilginç değil mi?
Yâda Güneydoğu Anadolu Bölgesinin dışında hiç bilinmeyen isimlerden biri olan “Şehmuz” ismi de. Erkek çocuk için Veli Sultan Şehmuz’u ziyaret edenlerin şart olarak doğan çocuklarına bu ismi vermesi yüzünden bir tek bizim bölgede bilinen Şehmuz ismi artık yavaş yavaş Beyaz Perdede de kendini göstermeye başladı. Bakarsınız genelleşir ve İzmirli, İstanbullu, Aydınlı Şehmuzlarla da karşılaşabiliriz bir anda. Kim bilir?
Birde meslekten yana göze çarpan isimler var. Kimisi Genel Kurmay Başkanlığı yapmış ve kimisi de Kuvvet Komutanları. Kardeşim sen diyeceksin anası, babası nerden biliyordu çocuğu yarın bu göreve gelecek? Kimisinin ismi, kimisinin soy ismi ve kimisinin de her ikisi çok ilginç.
Doğan Güreş, İlker Başbuğ, Işık Koşaner, Şener Eruygur, Çevik Bir, Saldıray Berk, Hurşit Tolon, Levent Ersöz, İlker Güven.
İnsanın bu isimleri duyduğunda militarist yanı depreşiyor adeta.
Emniyet Müdürlerinin isimleri de aynı etkiyi yapabilir: Celalettin Cerrah, Oğuz Kağan Köksal. Biri ameliyat yapar ve öteki de destan ismi, değil mi?
Örgüt liderlerinin de ismi ya da soy ismi çarpıcıdır:
Abdullah Öcalan. Soy isme dikkat etmişsinizdir. Böyle bir soy isme sahip kişinin BAĞ-KUR’dan emekli olmasını beklemiyordunuz herhalde.
Ünlü şovmen Okan Bayülgen kızının ismini İstanbul koydu. Bir acayip yaklaşım tarzıdır bir isme kadınsı bir yönelim duymak.
Hıristiyan inancına göre melekler Tanrı’nın kızlarıdır ve bu yüzden melek anlamında İngilizce bir kelime olan Angel ve türemişi Angela batı toplumlarında yaygındır. Biz Müslümanlar için böylesi bir düşünce tarzı yanlıştır. Çünkü Allah’ın kızları olamaz ve meleklerinde bizim bildiğimiz tarzda bir cinsiyetleri yoktur. Ancak bu gün birçok Müslüman, kız çocuğunun ismini Melek koymuştur. Bu da ayrı bir paradoks.
Trend olan isimlerde olabiliyor dönem dönem;
Rahmetli Ecevit’in Kıbrıs olayından sonra ismi birçok çocuğa verilmiştir. Recep Tayyip Erdoğan ismi bazı aileler tarafından tercih ediliyor.
70’li yıllarda Tarık Akan, Fikret Hakan gibi oyuncuların popülaritesinden olacak Batmanlı birçok 40’lı yaşlarında kimse mevcut.
Çatışmaların yoğun yaşandığı dönemlerde “Barış” ismi bir özlemi dile getirmiştir. Ya da “Eylem” ismi ile belki de bir başkaldırı.
Siirt’te Faraç, Şükrü, Fethiye ismi ne kadar meşhursa Gercüş’te de Şehmuz, Muhammed ismi o kadar meşhurdur.
Sevgili okuyucular, bu hafta isimlere farklı bir bakış açısından bakmayı denedim. Zaman zaman böyle trend olmayan konularda da yazmayı tercih ediyorum. Umarım kışın şu kasvetli günlerinde bir farklılık oluşturabilmişizdir.
