Barış Arslan *Eğitimlerini Amerika’da tamamladıktan sonra Garzan ve Raman Dağı’nda çalışan ilk petrolcüler, yıllarını ‘kara altın’a vermişlerdi. Bir dönemler tarih yazan o petrolcülerden Abdurrahman Durukal, ölümünden önce adlarının TPAO tesislerindeki cadde ve sokaklara verilmesinin son arzusu olduğunu açıklamıştı. İşte o eski petrolcülerin öykülerinden unutulmayan anılardan birer kesit. “MALZEME GETİREN GEMİLERLE GELDİK” ABD’de eğitim gördükten Raman Dağı’nda çalışan MTA’nın ilk yüksek mühendislerinden Pertev Bediz ve Mithat Tolgay, uzun yolculukta çektiği çileyi anlatıyor: “Savaş döneminde yolculuk yapma imkanı çok azdı. Ara sıra ABD Hava Kuvvetleri boş yer olunca birer ikişer arkadaşımızı ABD’den Afrika’ya, oradan da Türkiye’ye gönderiyorlardı. Bu imkan bekarlaraydı. Yani tek başına olanlara mahsustu. Evliler uzun süre dönemediler. Evliler, savaşın bitmesine yakın bir sürede Avrupa’ya boş olarak giden ama dönüşte ABD askeri ve malzemesini getiren gemilerde yer buldular. Biz de malzeme götüren gemilerle yurda gelebildik.” OKLAHOMA ÜNİVERSİTESİ MEZUNLARI 1943 Yılında ABD Oklahoma Üniversitesi’ni bitiren Türkiye’deki ilk petrolcüler, büyük umutlarla dönmüşlerdi. Hulusi Berilgen, Abdurrahman Durukal, Mithat Tolgay, Melih Genca, İsmail Hakkı ve diğer petrol mühendisleri, önce MTA sonra da TPAO’nun bir yöneticisi olmuşlardı. ABD’de eğitim gören Mithat Tolgay, anlatıyor: “Kuzey Teksas’ta üç arama kuyusunda sondaj işçiliği yaptık. Üç ayda çok şey öğrendim. MTA ile de yazışmamız sürüyordu. Mezuniyetten dört çay sonra yurda döndük. İkinci Dünya savaşı nedeniyle ABD ve Kanada şirketlerinde teknik eleman açığı olmuştu. Bu nedenle iyi eğitim görmüş birçok MTA elemanının ayrılarak yurtdışına gittiklerini öğrendik. Bunları MTA’da göreve başladığımızda öğrendik.” “BÜYÜK UMUTLARLA PETROL MÜHENDİSİ OLDUK” Raman Dağı’nda iz bırakan eski petrolcülerden biri de Rıfat Bayazıt’tı. 1947 Yılında Colorado’da Maden mühendisliği bölümünü bitiren Bayazıt: “Çok iyi eğitim almıştık. ‘Biz Türkiye’ye döndüğümüzde masa başında oturmayacağız. Bir iş bulacağız, zevkli bir çalışma olacak’ umuduyla petrol mühendisi olduk. Raman Dağı’nda zor koşulları bizi yordu ama sonradan alıştık. Raman’da petrol kuyularını yeni keşfediyorduk. Aldığımız ücret de o günün koşullarına göre iyi idi. Bu nedenle uzun süre burada kalmayı tercih ettik” diyor. Bayazıt ve petrol mühendis arkadaşları yurt dışında iyi teklif almalarına karşı Türkiye’ye dönmüştü. DİPLOMALI İLK PETROLCÜLER Türkiye’de petrol sektöründe ‘İlk’ olan duayen mühendisler, ilk kuşak yer bilimcileri, petrolcüleri ve rafinericilerin başını Cevat Eyüp Taşman çekiyor. Kemal Lokman, Fuat Meriçelli, İhsan Ruhi Berent, Mehlika Taşman, Lütfiye Erentöz , Pertev Bediz gibi 65 petrolcü geliyor. MTA ve TPAO’ya adlarını altın harflerle yazdıran o eski petrolcülerin çoğu şimdi aramızda yok.