Barış Arslan *Petrolcülükte ‘Maymune boğazı’ bir tarihtir. Batman’ın, 14 haneli ‘İluh’ köyü olduğu dönemlerde ‘kara altın’ın hikayesi, o önemli güzergahta başlamıştı. Raman-1 kuyusu ile ilk pilot rafinerisinin kurulduğu o bölgede kara altın’ın emareleri, ilk petrolcüleri heyecanlandırmıştı. İşte 1937 ila 1940’lı yıllarda Maynume çevresindeki tarihi karelerden bir kesit… PİLOT RAFİNERİ İLE KUYULAR İÇ İÇEYDİ Raman dağı eteğindeki Maynume boğazında ilk petrol kuyuları peş peşe açılmıştı. İlk kuyu olan Raman-1, 1937 yılında açılmıştı. Raman-2 ve Raman-3 kuyularında ise petrol aramalarına 1938 ila 1940 yılları arasında başlanılmıştı. Pilot rafinerinin hemen dibindeki petrol kuyuları, o dönemlerin yabancı petrol mühendislerini ‘kara altın’ için umutlandırmıştı. ABD’li petrol mühendisi H.E. Cunningham Craig, 1939 yılının 19 Mayıs Bayramı’nda açılan Raman-2 kuyusunda 9 ay süren sondaj çalışmasında 1048 metre derinliğinde petrolün bulunduğunu açıklamıştı ve ‘kara altın’ın bulunduğu müjdesiyle birlikte dönemin Cumhurbaşkanı, Başbakan ve eski Bakanlar, Türkiye’deki ilk petrolü görmek için Maymune’ye akın etmişlerdi. İLK KUYU ÖNÜNDE HATIRA KARE Yıl 1940. Bu fotoğrafta yer alanların tamamı hayatta değil. 3 Mayıs 1940 tarihinde ‘Maymune boğazı vadisi ve Raman dağı petrol kampı’ olarak bilinen bölgeye ilk gelen Başbakan Dr. Refik Saydam’dı. Beraberinde İktisad Bakanı Hüsnü Çakır, MTA Enstitüsü Genel Müdürü Hadi Yener ile bazı bürokratlarla Maymune boğazındaki ilk petrol kuyularını ziyaret eden Başbakan merhum Saydam, mühendislerin yanı sıra henüz ‘işçi’ statüsüne kavuşmayan amele işçilerle Raman-2 kulesi önünde bu hatıra kareyi çekmişti. SUÇEKEN’Lİ ÖĞRENCİLERDEN KARŞILAMA Milliyet Gazetesi’nin 3 Mayıs 1940 tarihindeki manşetinden haber kupürü. ‘Beşiri kuyularından şimdilik günde 300 ton petrol alınacak’ ve Diyarbakır’dan Bismil’e kadar trenle gelen dönemin Başbakanı Dr. Refik Saydam, o zamanlarda tren yolu olmadığı için Batman-Maymune boğazına makam aracıyla patika yollardan ulaşabiliyor. Yanında Diyarbakır Kolordu Komutanı, Diyarbakır Valisi, Maden Tekik Arama Genel Müdürü ve Petrol İşleri Genel Müdürü ile birlikte sabahın ilk ışıklarıyla trenle Bismil DDY Gar’ına gelen Başbakan Dr. Saydam’ı, zorlu bir yolculuk bekliyor. Öğle saatlerinde Suçeken (Şikeftan) köyünde bir grup öğrencinin çiçeklerle karşıladığı Başbakan merhum Saydam, bölgenin kaderiyle ilgili müjdeli haberler veriyor. Yaygın basın da yıllar öncesinin petrolle ilgili haberleri manşetlerine taşımışlardı.